همین چند وقت پیش بود که شوهر یکی از بیماران یک پزشک که تا پیش از این نمی‌دانسته همسرش صرع دارد، از پزشک درخواست می‌کند گواهی بنویسد که همسرش صرع دارد و پزشک این کار را انجام می‌دهد.
بعد از مدتی، متوجه می‌شود که آن مرد همسرش را طلاق داده و این گواهی را برای تایید ادعای خود درمورد درخواست طلاق می‌دانسته. آن زن نیز از پزشک خود به دلیل ارائه این گواهی به همسر سابقش شکایت می‌کند. اما سوال اینجاست که یک پزشک تا کجا باید رازداری را ادامه دهد؟
اگر یکی از پزشکان در اتاق عمل شاهد بروز رفتارهای غیراخلاقی از سوی پزشک همکارش در اتاق عمل باشد، باید چه واکنشی نشان دهد؟ آیا باید این موضوع را فاش کند؟ یا اینکه سکوت کند.
خودتنظیمی، راهکار بازستاندن اعتماد عمومی
علیرضا پارساپور استاد حوزه اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: «ازجمله نکاتی که حرفه را از business جدا می‌کند، این است که این فرد دارای یک حرفه خدمتی را ارائه می‌دهد که برای جامعه ارزنده و حیاتی باشد.
پزشکی نیز درواقع یک حرفه به حساب می‌آید. دومین خصوصیت برخورداری از دانش تخصصی است. ممکن است افرادی در بخش‌هایی ازجامعه کار کنند که ارزنده و حیاتی باشد اما دانش کافی و تخصصی در این زمینه نداشته باشد.»
او اضافه کرد: «البته که هر شغل برای خود اصول اخلاقی دارد اما رعایت اصول اخلاقی در حرفه بسیار برجسته‌تر از اصول اخلاقی در business است. اخلاق ضامن تداوم حرفه است. پاسخگو بودن و خودتنظیمی از دیگر ویژگی‌های یک حرفه است.
به این معنا که هیچ کس حق ندارد خارج از اصول و قوانین حرفه قدمی بردارد و این حرفه است که باتوجه به دانش، تسلط و نیازهایی که احساس می‌کند، خودتنظیمی می‌کند و اجازه ندهد کسی خارج از حرفه در این زمینه اقدامی انجام دهد هرچند اگر ایرادی از اعضای این حرفه سر بزند باید به نظام قضائی پاسخگو باشیم.»
به گفته پارساپور، مهم‌ترین و اصلی ترین ویژگی حرفه که آن را از سایر روش‌های کسب و کار جدا می‌کند، توجه به منفعت جامعه و تقدم آن بر نفع شخصی است. در خیلی از حرف سیستم خودتنظیمی و رعایت اصول اخلاقی در جریان است اما هیچ کس از اعضای آن انتظار ندارد که نفع جامعه را بر نفع خود ترجیح دهد و منفعت گیرنده خدمت را قربانی منفعت خود کند. اما در تعریفی که از پزشکی به عنوان یک حرفه شده، آمده است که شیوه خدمت رسانی باید مبتنی بر تفوق منافع بیمار بر پزشک باشد.
استاد اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران درتعریف خود از اعضای یک حرفه گفت: «هرجا که جامعه احساس کند که بیش از آنکه دغدغه خودش را داشته باشد، دغدغه منافع جامعه را دارد، مورد تکریم و احترام و اعتماد مردم قرار می‌گیرد اما درصورتی که آن حرفه در وهله اول به منافع فردی فکر کند یا با منافع مردم در تضاد قرار بگیرد و قربانی شود، فعالان آن حرفه جایگاه خود را در جامعه از دست می‌دهند.»
او خطاب به پزشکان جوان تصریح کرد: «این پیامی است که از پزشکان پیشکسوت به دست ما رسیده است، بنابراین برای اینکه این جایگاه را حفظ کنیم باید منفعت جامعه پزشکی را بر خود ترجیح دهیم.»
دوره جنبش حقوق بیماران
احسان شمسی گوشکی، عضو گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی نیز بر مکانیزم‌های خودتنظیمی تاکید کرد و گفت: «جایگاهی که جامعه پزشکی در ایران دارد، باید از طریق مکانیزم‌های خودتنظیمی درمیان پزشکان تقویت شود.»
وی ادامه داد: «هماهنگی بخش‌های مختلف نظیر سازمان نظام پزشکی، انجمن‌های تخصصی و … در این مورد بسیار مهم است. متاسفانه خیلی از موضوعاتی که پیش آمده ریشه در اختلافات بین سازمانی دارد.»
به گفته مدیر اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی، پزشکان و سازمان‌های ذی‌ربط باید تعارض منافع را کنار بگذارند. به‌نظر می‌رسد این پتانسیل در متن قانون‌های موجود و سازمان‌ها وجود دارد.
فعال شدن کمیته‌های اخلاق پزشکی نیز به این موضوع کمک می‌کند.
گوشکی به پزشکان اینگونه هشدار داد: «اگر مکانیزم‌های خودتنظیمی در جامعه پزشکی فعال نشود، جامعه از مکانیزم‌های خود برای کاهش مشکلات موجود استفاده می‌کند. برای مثال ممکن است حرمت جامعه پزشکی در رسانه‌ها مورد خدشه واقع شود.»
گوشکی تعریف می‌کند که در یکی از نشست‌هایی که پیرامون سریال درحاشیه برگزار شد، متوجه گارد شدید فعالان حوزه علوم اجتماعی نسبت به جامعه پزشکی شدم.
به‌نظر او «یکی از دلایل این شکل برخورد، این است که ما تغییرات اجتماعی را درنظر نمی‌گیریم. جامعه پزشکی باید تغییرات اجتماعی را درنظر بگیرد، حضور رسانه‌ها را بپذیرد و در مسائل مختلف مراقبت خود را افزایش دهد. حتی یک جمله از روی عصبانیت که یک پزشک به پرستار می‌گوید، مثل همین داستان خمینی شهر که توسط یک روزنامه‌نگار محلی گزارش شد، یک حرکت رسانه‌ای ایجاد کرد.»
گوشکی عقیده دارد: «ما با مردمی روبرو هستیم که توقعاتشان با گذشته بسیار فرق کرده است. باید مواظب باشیم که نحوه برخورد منشی مطب ما نیز با بیماران صحیح باشد، خیلی اوقات بیماران و همراهانشان از ما ناراضی نیستند. بلکه از رفتار نسخه پیچ داروخانه بیمارستان ناراحت هستند اما همه اینها به پای جامعه پزشکی نوشته می‌شود.»
وی در پایان گفت: «ما در مرحله‌ای هستیم که اسم آن را باید جنبش حقوق بیماران گذاشت. آنجا که مردم در جایگاه بیمار قرار می‌گیرند، به درست یا نادرست جایگاه پزشکی را مورد سوال قرار می‌دهند.»
منبع: سپید آنلاین
لینک مرتبط: لزوم تصمیم انقلابی دولت و مجلس برای بیمه و منابع نظام سلامت
برخی پزشکان مشهور کشورمان بخاطر دریافت زیرمیزی محکوم شدند!