آپنه یا وقفه تنفسی خواب به معنای آن است که مسیر تنفسی شما اغلب به طور کامل یا تا حدودی حین خواب دچار انسداد می‌شود. بسته به این‌که چند وقت به چند وقت هوای کافی به ریه‌هایتان نرسد، این مشکل می‌تواند خفیف یا شدید باشد و ۵ تا ۵۰ بار در یک ساعت رخ دهد.

یکی از انواع وقفه‌های تنفسی که شیوع کمتری دارد، وقفه تنفسی مرکزی بوده و در افرادی رخ می‌دهد که سابقه سکته مغزی داشته، دچار نارسایی قلبی بوده و یا از تومور مغزی یا عفونت رنج می‌برند. با آنکه موضوع مورد نظر درباره وقفه تنفسی مرکزی نیست، اما برخی از روش‌های درمانی که در اینجا به آن پرداخته می‌شود در درمان آن تأثیرگذار است.

علل بروز آپنه انسدادی خواب چیست؟

مجاری هوای تنگ یا مسدود‌شده در بینی، دهان و یا گلوی شما می‌تواند مسبب بروز وقفه تنفسی باشد. در واقع مجاری هوای شما زمانی ممکن است مسدود شود یا بگیرد که عضلات گلو و زبان شما حین خواب، شل شود. هم‌چنین اگر لوزه یا بافت‌های لنفی بزرگی داشته باشید ممکن است دچار وقفه تنفسی شوید. در طول روز، زمانی که بیدار و سرپا هستید، وقفه تنفسی برایتان مشکل‌ساز نخواهد بود. اما وقتی شب‌ها دراز می‌کشید، آنها به مجاری هوای شما فشار وارد کرده، آن را تنگ نموده و منجر به وقفه تنفسی خواب می‌شود.

یکی از علل اصلی بروز وقفه تنفسی خواب در کودکان، وجود لوزه‌ها یا بافت‌های لنفی بزرگ است. از طرفی اگر دچار اضافه‌وزن هستید، پیش از خواب از داروهای خاصی استفاده می‌کنید یا به پشت می‌خوابید، احتمال بروز وقفه تنفسی در شما بیشتر خواهد بود.

علائم

علائم اصلی و شاخص آپنه خواب عبارت است از:

-عدم احساس آرامش بعد از خوابیدن در شب

-احساس خواب‌آلودگی در طول روز

-بیدار شدن با سردرد

همسر شما حین خواب ممکن است متوجه این علائم در شما شود:

-تنفس‌تان قطع می‌شود

-اغلب مواقع با صدای بلند خرخر می‌کنید

-بریده‌بریده نفس می‌کشید یا نفس‌تان می‌گیرد

-مدام تکان می‌خورید و می‌چرخید

کودکانی که دچار وقفه تنفسی خواب هستند:

-تقریبا همیشه خرخر می‌کنند

-ممکن است بیش‌فعال بوده و یا مشکلاتی در توجه کردن حین روز داشته باشند.

-ممکن است حین خواب بی‌قرار بوده و اغلب مواقع بیدار شوند. از طرفی ممکن است مشکل خیس کردن جایشان را هم داشته باشند.

اما در طول روز چندان حالت خواب‌آلودگی نخواهند داشت (که خودش یک عامل اصلی در افراد بزرگسال محسوب می‌شود). تنها علامت وقفه تنفسی در برخی از کودکان این است که آنها به سرعت اکثر بچه‌ها، با بالا رفتن سن رشد نمی‌کنند.

عواملی که باعث افزایش خطر وقفه تنفسی می‌شوند

چیزهای خاصی باعث افزایش یا کاهش بروز وقفه تنفسی انسدادی خواهند شد. برخی از آنها را نمی‌توان تغییر داد در شرایطی که برخی از آنها هم قابل تغییرند.

چیزهایی که نمی‌توان تغییر داد

-بالا رفتن سن؛ وقفه تنفسی در افراد ۳۰ ساله و بالاتر شایع‌تر است.

-مرد بودن؛ وقفه تنفسی در مردان شایع‌تر است.

-سابقه خانوادگی؛ اگر سایر اعضای یک خانواده دچار مشکل آپنه خواب باشند، احتمال بروز آن در شما نسبت به کسی که سابقه خانوادگی این مشکل را ندارد به مراتب بیشتر است.

-انحراف ستون فقرات؛ انحراف ستون فقرات مانند کژپشتی می‌تواند در تنفس اختلال ایجاد کرده و به وقفه تنفسی خواب بیانجامد.

-بیماری‌هایی که می‌توانند منجر به ناهنجاری‌های سر و صورت شوند؛ بیماری‌هایی مانند سندروم مارفان و سندروم داون می‌توانند منجر به بروز ناهنجاری‌هایی شده و خطر وقفه تنفسی خواب را افزایش دهند.

-یائسگی؛ وقفه تنفسی خواب در زنانی که در دوران یائسگی هستند نسبت به زنانی که در این دوران نیستند بیشتر رخ خواهد داد. بعد از یائسگی، میزان بروز وقفه تنفسی در خواب در زنان به اندازه مردان خواهد بود. متخصصان نمی‌دانند که یائسگی چرا و چگونه باعث افزایش خطر وقفه تنفسی خواب خواهد شد.

چیزهایی که می‌توان تغییر داد

-چاقی؛ خطر چاقی در افرادی که دچار وقفه تنفسی خواب هستند بیشتر است. چاقی عاملی است که احتمال بروز وقفه تنفسی را افزایش خواهد داد.

-اندازه دور گردن؛‌ افرادی که اضافه‌وزن دارند، بافت‌های بیشتری در اطراف گردن‌شان وجود خواهد داشت و همین مسئله خطر بروز وقفه تنفسی خواب را در آنها زیاد خواهد کرد. این خطر برای مردانی که اندازه دور گردن‌شان بیش از ۴۳ سانتی‌متر است و برای زنانی که این میزان حدود ۴۰ سانت است، به مراتب بیشتر گزارش شده است.

-بزرگ بودن بافت‌های بینی، دهان یا گلو؛ بافت‌های متورم موجود در بینی، دهان یا گلو باعث مسدود شدن مجاری هوا حین خواب خواهد شد، و همین احتمال بروز وقفه تنفسی خواب را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات جراحی می‌تواند مشکل انسداد را برطرف کرده و وقفه تنفسی را بهبود بخشد.

-انحراف استخوان؛ انحراف استخوان‌های بینی، دهان یا گلو هم می‌تواند در تنفس شما اختلال ایجاد کرده و منجر به وقفه تنفسی شود. برخی افرادی که دچار وقفه تنفسی می‌شوند، فکِ کوچک و عقب‌رفته‌ای دارند. گاهی اوقات عمل جراحی می‌تواند این انحراف‌ها را درمان کرده و باعث بهبود وضعیت وقفه تنفسی شود.

-سیگار کشیدن؛ سیگار باعث افزایش خطر وقفه تنفسی می‌شود چرا که نیکوتین موجود در تنباکو، عضلاتی را که باعث باز ماندن وقفه تنفسی می‌شود شل می‌کند.

-عادات بد حین خوابیدن؛ برای مثال خوابیدن در جاهای مختلف می‌تواند خطر وقفه تنفسی را افزایش دهد.

-اختلالات سیستم هورمونی (اندوکرین): اختلالاتی که می‌تواند خطر بروز وقفه تنفسی را افزایش دهد عبارت است از کم‌کاری تیروئید و آکرومگالی (بزرگی غیرعادی دست و پا)

آیا وقفه تنفسی می‌تواند سبب بروز مشکلات دیگری شود؟

وقفه تنفسی می‌تواند سبب بروز مشکلات حاد دیگری شود؛ از جمله فشار خون بالا، فشار خون بالا در ریه‌ها، ضربان نامنظم قلب، نارسایی قلبی، بیماری سرخرگ کرونری و یا سکته مغزی، افسردگی، دیابت.

اگر دچار وقفه تنفسی خواب هستید، قطعا آنطور که باید و شاید به خوبی نمی‌خوابید. اگر می‌بینید در طول روز حالت خواب‌آلوده دارید و این مسئله در روند فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد کرده است (مثلا در کار کردن، مدرسه رفتن و یا رانندگی)، باید حتما با پزشک‌تان صحبت کنید.

پیشگیری

با رعایت موارد زیر می‌توانید از بروز وقفه تنفسی خواب پیشگیری کنید:

-عدم مصرف برخی داروها؛ داروهایی مانند داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش را پیش از خواب نخورید. چرا که این داروها باعث شل شدن عضلات گردن شده و تنفس‌تان را کند می‌کنند. (هرگز خودسرانه و بدون مشورت با پزشک داروهایتان را کنار نگذارید).

-معقولانه و درست غذا بخورید، ورزش کنید و سعی کنید وزن‌تان در حد متعادل باشد.

-سیگار را ترک کنید. همانطور که می‌دانید نیکوتین موجود در تنباکو باعث شل شدن عضلاتی می‌شود که مجاری هوایتان را باز نگه می‌دارد. اگر سیگار نکشید، احتمال بسته شدن آن دسته از عضلات و تنگ شدن مجاری هوایی کمتر خواهد شد.

نحوه درمان

شما می‌توانید با ایجاد یک‌سری تغییرات در نحوه زندگی و خوابتان، وقفه تنفسی ملایم خواب خود را درمان کنید. برای مثال:

-اگر اضافه‌وزن دارید، وزن‌تان را کم کنید

-به پهلو بخوابید نه به پشت

-از مصرف داروهایی که حالت آرام‌بخش دارند پیش از خواب پرهیز کنید

-اگر تغییرات سبک زندگی به وقفه تنفسی خواب کمکی نکند، می‌توانید از ابزارهای تنفسی دهانی و یا سایر ابزارهای مناسب در این زمینه استفاده کنید. این ابزارها باعث می‌شوند حین خواب، مجاری هوایتان باز بمانند.

از طرفی آپنه خواب را می‌توان با دستگاهی درمان کرد که به شما کمک می‌کند حین خواب بتوانید با آن نفس بکشید. این درمان را فشار مداوم مثبت مجاری هوایی می‌نامند. گاهی اوقات دارویی که به شما کمک می‌کند حین روز بیدار بمانید همراه با این روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر لوزه، بافت‌های لنفی متورم، زبان کوچک و یا بافت‌های دیگری دارید که باعث انسداد مجاری هوایتان می‌شود، پزشک توصیه خواهد کرد برای باز کردن مجرای هوایتان جراحی انجام دهید.

تغییر عادات خواب

-به پهلو بخوابید. مثلا یک جیب بر روی بخش میانی پشت پیژامه‌تان بدوزید، یا یک توپ تنیس در جیب‌تان بگذارید. این کار به شما کمک خواهد کرد تا دیگر به پشت نخوابید. خوابیدن به پهلو باعث کنترل وقفه تنفسی خواب می‌شود.

-سعی کنید سرتان را موقع خواب بالا بگذارید. بهتر است زیر پایه‌های تخت، به اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانت آجر بگذارید تا بالاتر برود. هم‌چنین می‌توانید هنگام خواب از بالش‌های مخصوصی به نام بالش‌های اسفنجی استفاده کنید. این بالش‌ها باعث می‌شوند سرتان در وضعیتی قرار بگیرد که می‌تواند میزان وقفه تنفسی خواب را کاهش دهد. استفاده از بالش‌های معمولی برای بالا بردن سر و بالاتنه دیگر جواب نخواهد داد.

منبع: webmd

افزایش خطر ابتلا به دیابت در افراد مبتلا به آپنه خواب