فیبریلاسیون دهلیزی یکی از شایع‌ترین انواع آریتمی قلبی است. در حالت عادی، ضربان قلب دارای یک ریتم محکم و شدید است. وقتی کسی دچار فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود، بروز مشکلی در سیستم الکتریکی قلب او باعث می‌شود بخش‌های بالایی قلب یعنی دهلیزها دچار ارتعاش یا حرکات نامرتب شوند.
این ارتعاش یا لرزش منجر به برهم خوردن ریتم طبیعی بین دهلیزها و بخش‌های تحتانی قلب یعنی بطن‌ها می‌شود. و بطن‌ها در این وضعیت بدون ریتم منظمی بسیار سریع می‌تپند. این مسئله بسیار خطرناک است؛ چرا که اگر ضربان قلب ثابت و شدید نباشد، احتمال جمع شدن خون در دهلیزها وجود دارد و خون جمع‌شده می‌تواند لخته‌ها را شکل دهد. لخته‌ها قادرند به سمت مغز بروند، باعث انسداد جریان خون و درنتیجه سکته مغزی شوند. فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند به بروز نارسایی‌های قلبی هم بیانجامد.
علل
فیبریلاسیون دهلیزی در واقع به خاطر بروز مشکل در سیستم الکتریکی قلب رخ می‌دهد. وقتی یک اختلال در این سیستم ایجاد می‌شود، اغلب به خاطر مشکلات سلامتی‌ای است باعث فرسودگی قلب شده یا عملکرد قلب را دشوار خواهد ساخت. گاهی اوقات این مسئله به خاطر عادت‌های مربوط به سبک زندگی مانند سیگار کشیدن بوده و تأثیر شدیدی روی قلب دارد. بیماری‌هایی که باعث بروز آسیب یا فشار به قلب می‌شود اغلب مسبب بروز فیبریلاسیون دهلیزی است. این بیماری‌ها عبارتند از فشار خون بالا، بیماری سرخرگی کرونری، حمله قلبی و بیماری دریچه‌ای قلب. در ارتباط با سایر مشکلات در این زمینه هم می‌توان به نارسایی قلبی، بیماری ریوی، ذات‌الریه و یا بالا بودن سطح کارکرد تیروئید و نیز جراحی قلب اشاره نمود.
علائم
علائم فیبریلاسیون دهلیزی عبارت است از:
-احساس سرگیجه یا دوران سر
-احساس تنگی نفس
-احساس ضعف و خستگی
-احساسی مانند اینکه قلب در حال لرزش یا ارتعاش، تند زدن و یا به سختی کار کردن است.
-احساس اینکه قلب به طور نامنظم می‌تپد.
-داشتن درد سینه
-بی‌حالی و ضعف
در پاره‌ای موارد فیبریلاسیون دهلیزی هیچ نوع علامت مشخصی به همراه ندارد. اگر هر یک از این علائم را داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید. یافتن روش درمانی درست برای فیبریلاسیون دهلیزی مانع از بروز مشکلات جدی‌تر مربوط به آن خواهد شد.
نحوه تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی
پزشک سؤالاتی درباره سابقه بیماری از شما پرسیده و یک تست فیزیکی همراه با سایر تست‌ها برایتان می‌نویسد. بهترین روش برای یافتن این مسئله که آیا دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستید یا نه، استفاده از دستگاه الکتروکاردیوگرام (EKG یا ECG) است. در واقع EKG تستی است که می‌تواند مشکلات مربوط به فعالیت الکتریکی قلب را چک کند.
هم‌چنین می‌توانید یک‌سری تست‌های آزمایشگاهی و نیز پژواک‌نگاری قلب انجام دهید. این دستگاه نشان می‌دهد که میزان پمپاژ قلب شما چقدر بوده و اینکه آیا دریچه‌های قلب‌تان آسیب دیده است یا نه.
نحوه درمان
درمان بیماری شما بسته به علت فیبریلاسیون دهلیزی، علائم و خطر بروز سکته مغزی است. داروها بخش مهمی از این روند درمانی هستند. آنها شامل:
-داروهای رقیق‌کننده خون به منظور پیشگیری از سکته مغزی
-داروهای کنترل‌کننده سرعت تپش قلب که مانع از تپش سریع قلب طی فیبریلاسیون دهلیزی می‌شوند.
-داروهای کنترل‌کننده ضربان قلب که میتوانند ریتم تپش آن را به حالت عادی بازگردانند.
در پاره‌ای موارد پزشکان از روشی به نام شوک الکتریکی به قلب استفاده می‌کنند تا بتوانند ضربان قلب را به وضعیت عادی خود بازگردانند. این کار با استفاده از دارو و یا شوک الکتریکی با ولتاژ پایین انجام می‌شود. اگر علائم بیماریتان به گونه‌ای است که به سختی می‌توانید با آنها زندگی کنید، عمل ابلیشن می‌تواند برایتان مفید باشد. این عمل می‌تواند نواحی کوچک قلب را از بین ببرد تا بافت‌های کوچک زخم ایجاد کند. این بافت کوچک می‌تواند نواحی‌ای را مسدود کرده یا از بین ببرد که منجر به ریتم غیرعادی قلب می‌شود.
چه عواملی باعث افزایش خطر بروز این بیماری می‌شوند؟
عامل خطرزا در واقع به هر چیزی اتلاق می‌شود که می‌تواند خطر بیمار شدن یا ابتلا به یک مشکل را افزایش دهد. عوامل خطرزا برای ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی شامل موارد زیر است:
-سنین بالای ۶۰ سال
-سفیدپوست بودن و یا مرد بودن
-چاقی
-وقفه تنفسی خواب
-سابقه خانوادگی فیبریلاسیون دهلیزی
-سایر مشکلات خاص مربوط به سلامتی که میتوانند مسبب فیبریلاسیون دهلیزی شوند
سایر روش‌های درمانی فیبریلاسیون دهلیزی
شوک الکتریکی به قلب
در این روش از یک شوک الکتریکی با ولتاژ پایین به منظور بازگرداندن ضربان نامنظم قلب به ریتم عادی و طبیعی آن استفاده می‌شود.
سوزاندن کانون‌های نابه‌جای قلب
میزان پیشروندگی در این روش بسیار کم است. در این روش، بافت‌هایی از قلب که مسبب فیبریلاسیون دهلیزی شده و بعد از آغاز آن همچنان ادامه دارند، از بین می‌روند.
ابلیشن گره دهلیزی‌بطنی یکی دیگر از روش‌های سوزاندن کانون‌های نابه‌جای قلبی است. این روش، فیبریلاسیون دهلیزی را متوقف نمی‌کند اما می‌تواند شدت علائم آن را کاهش دهد.
ضربان‌سازها
افرادی که دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستند در پاره‌ای موارد میتوانند از ضربان‌سازها استفاده کنند. البته خودِ ضربان‌ساز باعث درمان فیبریلاسیون دهلیزی نخواهد شد. در واقع از این دستگاه برای درمان سرعت کم ضربان قلب استفاده می‌شود که در بعضی از افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی دارند رخ می‌دهد.
اگر دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستید، باید به منظور پیشگیری از بروز سکته مغزی از دارو استفاده کنید. در واقع باید داروهایی مصرف کنید که بتوانند سرعت تپش قلب‌تان را کاهش داده و ریتم آن را کنترل نمایند. داروهایی که برای پیشگیری از سکته مغزی استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
داروی ضدانعقاد خون
داروهای ضدانعقاد که به داروهای رقیق‌کننده خون هم معروفند اغلب برای افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی تجویز می‌شوند که خطر سکته مغزی در آنها در حد متوسط و بالاست. این داروها شامل وارفارین بوده و به جز آن می‌توان از آپیکسابان، دابیگاتران، ادوکسابان، ریواروکسابان هم استفاده کرد.
آسپیرین
اگر خطر بروز سکته مغزی در شما پایین بوده و یا نمی‌توانید از داروهای ضدانعقاد استفاده کنید، باید به طور روزانه آسپیرین مصرف نموده و یا از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده نکنید. البته تأثیر آسپیرین در پیشگیری از سکته مغزی به اندازه داروهای ضدانعقاد خون نیست. اما احتمال آنکه آسپیرین با مشکلات خونریزی همراه باشد بسیار کمتر است.
داروهایی برای کاهش سرعت تپش قلب
اگر سرعت تپش قلب شما خیلی بالا باشد معمولا از این داروها استفاده می‌شود. این داروها باعث کند شدن سرعت تپش قلب خواهند شد. در واقع ضربان قلب شما نباید خیلی پایین یا کم باشد. ضربان قلبی به اندازه ۱۱۰ تپش در دقیقه هم می‌تواند به شما کمک کند. این داروها شامل مسدودکننده‌های بتا، مسدودکننده‌های مجرای کلسیم و دیگوکسین هستند.
داروهای کنترل‌کننده ضربان قلب باعث تسکین و کاهش علائمی خواهند شد که به خاطر تپش سریع قلب رخ می‌دهد. اما این داروها سایر علائمی را که به خاطر فیبریلاسیون دهلیزی رخ داده کاهش نمی‌دهند.
داروها را درست مصرف کنید
هنگامی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید، برای جلوگیری از مشکلات خونریزی، باید چند مرحله دیگر را طی کنید. اگر وافارین مصرف می‌کنید باید به‌طور مرتب آزمایش خون بدهید و ببینید چه مقدار ویتامین K می‌خورید یا می‌نوشید.
چه کارهایی را می‌توان در خانه برای فیبریلاسیون دهلیزی انجام داد؟
فیبریلاسیون دهلیزی اغلب به خاطر بیماری یا آسیب قلبی رخ می‌دهد. بنابراین ایجاد تغییراتی که باعث ارتقاء و بهبود بیماری قلب شما شود می‌تواند در ارتقاء سطح سلامت شما هم بسیار مؤثر واقع شود.
-سیگار نکشید؛ و ترجیحا سعی کنید در معرض دود سیگار هم قرار نگیرید.
-رژیم غذایی سالم و مفید برای قلب داشته باشید؛ در واقع رژیمی که میزان زیادی ماهی، میوه، سبزیجات، لوبیا، غلات با فیبر بالا و روغن زیتون داشته باشد.
-به طور منظم ورزش کنید؛ ترجیحا در اکثر روزهای هفته. پزشک می‌تواند سطح مطمئن و بی‌خطری از ورزش را به شما توصیه کند.
-وزن خود را در حد متعادلی حفظ کنید؛ اگر لازم بود کمی به خودتان سختی بدهید و وزن‌تان را کم کنید.
-سایر مشکلات مربوط به سلامت خود را کنترل و مدیریت کنید؛ مشکلاتی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت. در صورت نیاز برای کاهش خطر بروز بیماری قلبی تحت نظر پزشک دارو مصرف کنید.
-استرس‌تان را کنترل کنید؛ استرس می‌تواند به قلب شما آسیب وارد کند.
-سعی کنید دچار آنفولانزا نشوید؛ هر سال واکسن آنفولانزا بزنید.
منبع: webmd