نقرس اصطلاحی عمومی است که به انواع بیماری ها که در اثر تجمع اسید اوریک ایجاد می شود اشاره دارد که به طور معمول روی پاها تاثیر می گذارد. اگر به نقرس مبتلا هستید به احتمال زیاد تورم و درد در مفاصل پا به ویژه انگشت بزرگ پا احساس می کنید. درد ناگهانی و شدید یا حملات نقرس باعث ایجاد حس آتش گرفتن در پا ایجاد می کند.
علائم نقرس
برخی از افراد بیش از حد اسید اوریک در خون دارند، اما هیچ علامتی ناشی از این عارضه مشاهده نمی کنند که به آن نقرس بدون علامت گفته می شود. برای نقرس حاد علائم به سرعت از تجمع کریستال های اسید اوریک در مفصل بروز می کنند که 3 تا 10 روز نیز ادامه دارند. فرد درد و تورم شدیدی تجربه می کند و در مفصل احساس گرما ایجاد می شود و بین حملات نقرس علائمی نخواهید داشت. اگر نقرس را درمان نکنید مزمن می شود توده های سخت موسوم به توفی در نهایت در مفاصل، پوست و بافت نرم اطراف آنها ایجاد می شوند. این رسوبات به طور دائمی به مفاصل آسیب می رساند. درمان سریع برای جلوگیری از مزمن شدن نقرس مهم است. دانستن چگونگی ردیابی علائم نیز به فرد کمک می کند تا به موقع به پزشک مراجعه کنید.
علل بروز نقرس
تجمع اسید اوریک در خون ناشی از تجزیه پورین ها باعث نقرس می شود. برخی شرایط خاص مانند خون و اختلالات متابولیسم یا کم آبی بدن باعث تولید بیش از حد اسید اوریک در بدن می شود. مشکل کلیه، تیروئید و اختلال ارثی حذف اسید اوریک اضافی را برای بدن سخت می کند. در صورت ابتلا به نقرس احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است:
یک مرد میانسال یا یک زن یائسه هستند
والدین، خواهر و برادرها یا سایر اعضای خانواده مبتلا به نقرس داشته باشید
الکل بنوشید
داروهایی مانند ادرارآور و سیکلوسپورین مصرف کنید
بیماری مانند فشار خون بالا، بیماری کلیوی، بیماری تیروئید، دیابت یا آپنه خواب داشته باشید
در برخی از افراد مبتلا به نقرس رژیم غذایی دلیل این امر است. دریابید کدام غذاها به ویژه از نظر پورین های تولید کننده نقرس زیاد هستند.
تشخیص بیماری نقرس
پزشک می تواند بر اساس بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و علائم نقرس را تشخیص دهد. پزشک به احتمال زاید مبنای تشخیص را بر اساس موارد زیر قرار می دهد:
شرح درد مفصل
چند بار درد شدید در مفصل خود تجربه کرده اید
ناحیه قرمز یا متورم است
همچنین پزشک احتمال می رود آزمایش بررسی تجمع اسید اوریک در مفصل را تجویز کند. نمونه ای از مایعات گرفته شده از مفصل می تواند حاوی اسید اوریک باشد، همچنین ممکن است پزشک بخواهد از مفصل عکس رادیوگرافی بگیرد. اگر علائم ابتلا به نقرس دارید می توانید با مراجعه به پزشک مراقبت های اولیه خود را شروع کنید. در صورت شدت بالای بیماری باید به متخصص بیماری های مفصلی مراجعه کنید.
درمان نقرس
در صورت عدم درمان نقرس در نهایت منجر به آرتروز می شود. این وضعیت دردناک مفصل را برای همیشه آسیب دیده و متورم می کند. برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک به مرحله و شدت نقرس بستگی دارد. داروها برای درمان نقرس به یکی از 2 روش عمل می کنند:
ضمن تسکین درد التهاب را کاهش می دهند یا با کاهش سطح اسید اوریک از حملات نقرس در آینده جلوگیری می کنند. داروهای تسکین دهنده درد نقرس عبارتند از:
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
کلشیسین
کورتیکواستروئیدها
داروهایی که از حملات نقرس جلوگیری می کنند عبارتند از:
زانتین اکسیداز مانند آلوپورینول و فبوکسوستات
پروبنیسید
همراه با داروها پزشک تغییر سبک زندگی را برای کمک به مدیریت علائم و کاهش خطر حملات نقرس در آینده توصیه می کند. به عنوان مثال، پزشک این موارد را توصیه می کند:
مصرف الکل را کاهش دهید
لاغر شوید
سیگار کشیدن را ترک کنید
داروها و تغییر سبک زندگی تنها راه کنترل نقرس نیست و چند روش درمانی جایگزین نیز نویدبخش بوده است.
بیشتر بخوانید:راه های ساده برای از بین بردن پف چشم
غذاهای ممنوعه برای افراد مبتلا به نقرس
برخی از غذاها به طور طبیعی سرشار از پورین هستند بدن آنها را به اسید اوریک تجزیه می کند. اکثر مردم با غذاهای پر پورین مشکلی ندارند، اما اگر بدن شما در آزادسازی اسید اوریک اضافی مشکل دارد باید از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی ها اجتناب کنید، مانند:
گوشت قرمز
گوشت اندام ها
غذاهای دریایی خاص
الکل
نوشیدنی های شیرین شده با شکر و غذاهای حاوی فروکتوز قند نیز مشکل ساز می شوند حتی اگر حاوی پورین نباشند. برخی غذاها به کاهش میزان اسید اوریک در بدن کمک می کنند.
درمان های خانگی نقرس
برخی از روش های تسکین دهنده نقرس در داروخانه موجود نیست. شواهد حاصل از مطالعات نشان می دهد این داروهای طبیعی ضمن کمک به کاهش سطح اسید اوریک از حملات نقرس جلوگیری می کند:
گیلاس ترش
منیزیم
زنجبیل
سرکه سیب
کرفس
چای گزنه
قاصدک
جراحی نقرس
نقرس به طور معمول بدون جراحی قابل درمان است، اما بعد از سال ها این شرایط می تواند به مفاصل آسیب برساند، تاندون ها را پاره کرده و باعث ایجاد عفونت در پوست روی مفاصل شود. رسوبات سخت که توفی نامیده می شوند روی مفاصل و جاهای دیگر مانند گوش جمع می شوند. این توده ها دردناک و متورم هستند و به طور دائمی به مفاصل آسیب می رسانند. سه روش جراحی برای درمان توفی:
جراحی برداشتن توفی
جراحی همجوشی مفصل
جراحی تعویض مفصل
تجویز پزشک برای انجام جراحی به میزان آسیب، محل قرارگیری توفی و ترجیحات شخصی فرد بستگی دارد.
محرک های نقرس
برخی از غذاها، داروها و شرایط خاص باعث بروز علائم نقرس می شوند، بنابراین ممکن است لازم باشد از مصرف غذاها و نوشیدنی های سرشار از پورین اجتناب کرده یا آنها را محدود کنید:
گوشت قرمز مانند گوشت خوک و گوساله
گوشت اندام
ماهی مانند ماهی گوش ماهی، صدف و آزاد
الکل
نوشابه های گازدار
آب میوه
برخی از داروهایی که برای مدیریت سایر شرایط مصرف می کنید نیز باعث افزایش سطح اسید اوریک در خون می شود. در صورت مصرف هر یک از این داروها با پزشک خود صحبت کنید:
داروهای ادرار آور
آسپرین
داروهای کاهش دهنده فشار خون مانند مسدود کننده های گیرنده بتا و مسدودکننده های گیرنده آنژیوتانسین 2
همچنین وضعیت سلامتی فرد ممکن است عاملی برای شعله ور شدن باشد. همه این شرایط به نقرس مرتبط هستند:
چاقی
دیابت یا پیش دیابت
کمبود آب بدن
آسیب دیدگی مفصل
عفونت ها
نارسایی احتقانی قلب
فشار خون بالا
بیماری کلیوی
برخی اوقات فهمیدن عامل پشت حملات نقرس سخت است، بنابراین یادداشت برداری یک روش برای پیگیری رژیم غذایی، داروها و سلامتی برای کمک به شناسایی علت بروز علائم مهم است.
پیشگیری از نقرس
در اینجا چند مرحله وجود دارد که برای جلوگیری از نقرس می توانید انجام دهید:
میزان الکل مصرفی خود را محدود کنید.
میزان غذای غنی از پورین مانند صدف، گوشت بره، گوشت گاو و گوشت اندام را محدود کنید.
رژیم غذایی کم چرب، لبنی و سرشار از سبزیجات بخورید.
لاغر شوید.
سیگار نکشید.
ورزش کنید.
هیدراته بمانید.
در صورت داشتن شذایط خاص یا مصرف برخی داروها که خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد از پزشک خود بپرسید چگونه می توانید خطر حملات نقرس را کاهش دهید.
بیشتر بخوانید:علت کم شدن خونریزی در پریود
نقرس با توفوس
هنگامی که بلورهای اسید اوریک برای مدت طولانی در مفاصل جمع می شوند رسوبات سختی به نام توفی زیر پوست ایجاد می کنند. بدون درمان این توفی به استخوان و غضروف آسیب می رساند و مفاصل را به طور دائمی تغییر شکل می دهد. توفی توده های متورم در اطراف مفاصل است که مانند گره هایی روی تنه درخت به نظر می رسد. توفی ها در مفاصلی مانند انگشتان، پا، زانوها و گوش ها مشاهده می شوند. توفی خود صدمه ای نمی زند، اما التهابی که ایجاد می کند دردناک است. برخی اوقات توفی در بافت همبند خارج از مفاصل ایجاد می شود.
آیا نقرس دردناک است؟
بله، نقرس می تواند دردناک باشد. در واقع، درد در انگشت شست پا اغلب از نخستین علائمی است که افراد گزارش می کنند. این درد با علائم معمولی آرتروز مانند تورم و گرما در مفاصل همراه است. شدت درد نقرس متفاوت است. درد در انگشت شست پا در ابتدا می تواند بسیار شدید باشد. پس از حمله حاد به یک درد کسل کننده تبدیل می شود، همچنین درد، تورم و سایر علائم در نتیجه دفاع بدن (از طریق سیستم ایمنی بدن) در برابر بلورهای اسید اوریک در مفاصل است. این حمله منجر به ترشح مواد شیمیایی به نام سیتوکین ها می شود که التهاب دردناک را تشدید می کنند.
روغن های اساسی نقرس
روغن های اساسی مواد گیاهی هستند که در رایحه درمانی استفاده می شوند. تصور می شود برخی روغن ها دارای اثرات ضدالتهابی، تسکین دهنده درد و ضدباکتری هستند. برخی از روغن های اساسی مورد استفاده در درمان نقرس عبارتند از:
روغن علف لیمو
روغن دانه کرفس
عصاره روغن بومادران
عصاره برگ زیتون
دارچین چینی
می توانید در این روغن ها نفس بکشید، روغن رقیق شده را روی پوست خود بمالید یا از برگ های خشک گیاه یک چای درست کنید. فقط روغن ها را نخورید که این کار ایمن نیست. بهتر است قبل از استفاده از هر روش درمانی جایگزین با پزشک خود مشورت کنید.
آیا نقرس ارثی است؟
نقرس حداقل تا حدی به دلیل وراثت است. محققان ده ها ژن پیدا کرده اند که حساسیت افراد به نقرس را افزایش می دهد. ژن های مرتبط با نقرس میزان اسید اوریک بدن را در خود نگه داشته و آزاد می کنند. به دلیل عوامل ژنتیکی نقرس در خانواده ها ایجاد می شود. افرادی که والدین، خواهر و برادر یا بستگان نزدیک دیگری دارند که به نقرس مبتلا هستند احتمال ابتلا به این بیماری در خودشان نیز افزایش می یابد. به احتمال زیاد ژن ها فقط زمینه نقرس را فراهم می کنند. عوامل محیطی مانند رژیم غذایی در واقع باعث بیماری می شوند.
نقرس و الکل
الکل مانند گوشت قرمز و غذاهای دریایی سرشار از پورین است. هنگام تجزیه پورین ها در بدن این فرآیند اسید اوریک آزاد می کند. اسید اوریک بیشتر خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد، همچنین الکل میزان دفع اسید اوریک در بدن را کاهش می دهد. همه افرادی هم که الکل می نوشند دچار نقرس نمی شوند، اما مصرف زیاد الکل خطر را به ویژه در مردان افزایش می دهد. در نظرسنجی ها افراد گزارش کرده اند نوشیدن الکل باعث شعله ور شدن نقرس می شود.
مترجم: الهه زارعی