بیماری کلیه یک مشکل رایج است که حدود 10 درصد از جمعیت جهان را درگیر می کند. کلیه ها اندام های کوچک، اما قدرتمند لوبیایی شکل هستند که بسیاری از عملکردهای مهم بدن را انجام می دهند. کلیه ها وظیفه فیلتر کردن مواد زائد، ترشح هورمون های تنظیم کننده فشار خون، متعادل سازی مایعات در بدن، تولید ادرار و بسیاری دیگر از کارهای ضروری را بر عهده دارند. روش های مختلفی برای آسیب رساندن به این اندام های حیاتی وجود دارد. دیابت و فشار خون بالا مهمترین عوامل خطر ابتلا به بیماری کلیوی هستند.
با این حال، چاقی، سیگار کشیدن، ژنتیک، جنسیت و سن نیز خطر را افزایش می دهد. قند خون کنترل نشده و فشار خون بالا باعث آسیب به رگ های خونی در کلیه ها می شود و توانایی آنها را در عملکرد بهینه کاهش می دهد.
به گزارش هلث لاین، هنگام عدم کارکرد مناسب کلیه ها مواد زائد از جمله مواد زائد حاصل از غذا در خون جمع می شوند، بنابراین لازم است افراد مبتلا به بیماری کلیوی رژیم غذایی خاصی را دنبال کنند.
رژیم غذایی و بیماری کلیوی
محدودیت های غذایی بسته به میزان آسیب کلیه متفاوت است. به عنوان مثال، افرادی که در مراحل اولیه بیماری کلیوی قرار هستند محدودیت های متفاوتی نسبت به افراد مبتلا به نارسایی کلیه دارند، همچنین به عنوان بیماری کلیه در مرحله نهایی شناخته می شود. اگر به بیماری کلیوی مبتلا هستید پزشک بهترین رژیم غذایی را برای نیازهای شما تعیین می کند.
برای اکثر افراد مبتلا به بیماری پیشرفته کلیه رعایت یک رژیم غذایی دوستانه برای کلیه ها که به کاهش میزان مواد زائد و سمی در خون کمک می کند مهم است. این ماده ضمن جلوگیری از آسیب بیشتر به تقویت عملکرد کلیه کمک می کند. در حالی که محدودیت های غذایی متفاوت است به طور معمول توصیه می شود همه افراد مبتلا به بیماری کلیوی مصرف مواد زیر را محدود کنند:
سدیم: بسیاری از غذاها حاوی سدیم است و جز اصلی نمک خوراکی است. کلیه های آسیب دیده نمی توانند فیلتر شوند، بنابراین مصرف سدیم اضافی باعث افزایش سطح آن در خون می شود. اغلب توصیه می شود مصرف سدیم را به کمتر از 2 هزار میلی گرم در روز محدود کنید.
پتاسیم: پتاسیم در بسیاری از عملکردها نقش مهمی را ایفا می کند، اما افرادی که بیماری کلیوی دارند باید مصرف پتاسیم را محدود کنند. برای جلوگیری از افزایش خطرناک سطح خون به طور معمول توصیه می شود در مصرف آن محدودیت ایجاد کنید و میزان مناسب مصرف آن کمتر از 2 هزار میلی گرم در روز است.
فسفر: کلیه های آسیب دیده نمی توانند فسفر اضافی ماده معدنی موجود در بسیاری از غذاها را حذف کند. سطح بالای آن باعث آسیب به بدن می شود، بنابراین میزان مصرف آن را فسفر در رژیم غذایی به کمتر از 800 تا هزار میلی گرم در روز در بیشتر بیماران توصیه می شود.
پروتئین: ماده مغذی دیگری است که افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید مصرف آن را محدود کنند زیرا کلیه های آسیب دیده نمی توانند مواد زائد را از متابولیسم پروتئین پاک کنند. با این حال، افرادی که در مرحله نهایی بیماری کلیوی و تحت دیالیز قرار دارند به پروتئین بیشتری نیاز دارند.
وضعیت هر فرد مبتلا به بیماری کلیوی متفاوت است به همین دلیل مهم است با پزشک بهداشتی در مورد نیازهای غذایی فردی خود صحبت کنید. خوشبختانه بسیاری از گزینه های خوشمزه و سالم فسفر، پتاسیم و سدیم کمی دارند. در اینجا چند مورد از بهترین مواد غذایی برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی آورده شده است.
گل کلم
گل کلم یک گیاه مغذی و منبع خوبی از بسیاری از مواد مغذی از جمله ویتامین C، ویتامین K و فولات ویتامین B است، همچنین پر از ترکیبات ضدالتهابی مانند ایندول ها و منبع عالی فیبر است. یک فنجان حاوی124 گرم گل کلم پخته شده حاوی:
سدیم: 19 میلی گرم
پتاسیم: 176 میلی گرم
فسفر: 40 میلی گرم
بلوبری
بلوبری سرشار از مواد مغذی و یکی از بهترین منابع آنتی اکسیدانی است که می توانید بخورید. به طور خاص این توت های شیرین حاوی آنتی اکسیدان هایی به نام آنتوسیانین هستند که در برابر بیماری های قلبی، برخی سرطان ها، کاهش شناختی و دیابت از شما محافظت می کنند، همچنین به دلیل سدیم، فسفر و پتاسیم کم یک رژیم غذایی مناسب برای کلیه محسوب می شود. یک فنجان حاوی 148 گرم بلوبری تازه حاوی:
سدیم: 1.5 میلی گرم
پتاسیم: 114 میلی گرم
فسفر: 18 میلی گرم
ماهی سوزوکی
ماهی سوزوکی حاوی پروتئین با کیفیت بالا و حاوی چربی های فوق العاده سالم به نام امگا 3 است. امگا 3 ضمن کمک به کاهش التهاب به کاهش خطر شناختی، افسردگی و اضطراب کمک می کند. در حالی که فسفر در همه ماهی ها زیاد است، اما این نوع ماهی حاوی مقادیر کمتری نسبت به سایر غذاهای دریایی است. با این حال، مهم است برای کنترل مقادیر فسفر به میزان کمی مصرف شود. 85 گرم ماهی سوزوکی پخته شده حاوی:
سدیم: 74 میلی گرم
پتاسیم: 279 میلی گرم
فسفر: 211 میلی گرم
انگور قرمز
انگور قرمز نه تنها خوشمزه است بلکه یک بسته غذایی کوچک به شمار می آید. انگور قرمز دارای ویتامین C زیاد و آنتی اکسیدان هایی به نام فلاونوئیدها است که التهاب را کاهش می دهند. علاوه بر این، انگور قرمز سرشار از رسوراترول، نوعی فلاونوئید است که ضمن مفید بودن برای سلامت قلب از شما در برابر دیابت و کاهش شناخت محافظت می کند. این میوه شیرین دوستدار کلیه است، یک فنجان انگور قرمز معادل 75 گرم حاوی:
سدیم: 1.5 میلی گرم
پتاسیم: 144 میلی گرم
فسفر: 15 میلی گرم
سفیده تخم مرغ
اگرچه زرده تخم مرغ بسیار مقوی است، اما مقادیر زیادی فسفر دارد و باعث می شود سفیده برای افرادی که رژیم کلیوی دارند انتخاب بهتری باشد. سفیده تخم مرغ به عنوان یک منبع پروتئین با کیفیت بالا دوستدار کلیه است. به علاوه، سفیده تخم مرغ برای افرادی که تحت درمان دیالیز هستند و نیاز پروتئینی بیشتری دارند، اما باید میزان مصرف فسفر را محدود کنند یک انتخاب عالی محسوب می شود. 2 عدد سفیده بزرگ تخم مرغ معادل 66 گرم حاوی:
سدیم: 110 میلی گرم
پتاسیم: 108 میلی گرم
فسفر: 10 میلی گرم
سیر
به افرادی که مشکلات کلیوی دارند توصیه می شود مقدار سدیم در رژیم غذایی خود از جمله نمک اضافه شده را کاهش دهند. سیر یک جایگزین خوشمزه برای نمک است زیرا ضمن اینکه مزایای تغذیه ای به غذاها می دهد به آنها نیز طعم می بخشد. سیر منبع خوبی از منگنز، ویتامین C و ویتامین B6 است و حاوی ترکیبات گوگردی است که خاصیت ضدالتهابی دارند. 3 حبه سیز به وزن 9 گرم:
سدیم: 1.5 میلی گرم
پتاسیم: 36 میلی گرم
فسفر: 14 میلی گرم
بیشتر بخوانید:همه چیزهایی که درباره آسم باید بدانید / آیا شما هم این علائم را دارید؟
گندم سیاه
بسیاری از غلات سبوس دار غنی از فسفر هستند، اما گندم سیاه یک استثنای سالم است. گندم سیاه بسیار مغذی است و مقدار کافی ویتامین B، منیزیم، آهن و فیبر را برای بدن تامین می کند، همچنین این ماده یک دانه فاقد گلوتن است و گندم سیاه را برای افرادی که بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن دارند به یک انتخاب خوب تبدیل می کند. نصف فنجان حاوی 84 گرم گندم سیاه پخته شده حاوی:
سدیم: 3.5 میلی گرم
پتاسیم: 74 میلی گرم
فسفر: 59 میلی گرم
روغن زیتون
روغن زیتون منبع سالم چربی و فسفر است که آن را به یک گزینه مناسب برای افرادی که بیماری کلیوی دارند تبدیل می کند. غالبا افراد مبتلا به بیماری کلیوی پیشرفته در حفظ وزن مشکل دارند و غذاهای سالم و پرکالری مانند روغن زیتون را برای آنها برجسته می شود. اکثر چربی موجود در روغن زیتون یک چربی اشباع نشده تک به نام اسید اولئیک دارای خواص ضدالتهابی است. علاوه بر این، چربی های اشباع نشده در درجه حرارت بالا پایدار هستند و باعث می شوند روغن زیتون یک انتخاب سالم برای پخت و پز باشد. یک قاشق غذاخوری معادل 13.5 گرم روغن زیتون حاوی:
سدیم: 3/0 میلی گرم
پتاسیم: 0.1 میلی گرم
فسفر: 0 میلی گرم
بلغور
بلغور محصول گندم سبوس دار است که جایگزین فوق العاده و مناسب سایر غلات سبوس دار حاوی فسفر و پتاسیم زیاد برای کلیه می شود. این دانه مغذی منبع خوبی از ویتامین های گروه B، منیزیم، آهن و منگنز است، همچنین به عنوان یک منبع بسیار خوبی از پروتئین گیاهی و پر از فیبر غذایی برای سلامت دستگاه گوارش مهم است. یک وعده شامل نصف فنجان بلغور معادل 91 گرم شامل:
سدیم: 4.5 میلی گرم
پتاسیم: 62 میلی گرم
فسفر: 36 میلی گرم
کلم
کلم از خانواده سبزیجات چلیپایی سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی قدرتمند است. کلم منبع عالی از ویتامین K، ویتامین C و بسیاری از ویتامین های گروه B محسوب می شود. بعلاوه، کلم فیبر نامحلول را برای بدن فراهم می کند نوعی فیبر که با تقویت حرکات منظم روده و افزودن فله به مدفوع سیستم گوارشی شما را سالم نگه می دارد. به علاوه، پتاسیم، فسفر و سدیم کمی دارد، یک فنجان کلم خرد شده معادل70 گرم حاوی:
سدیم: 13 میلی گرم
پتاسیم: 119 میلی گرم
فسفر: 18 میلی گرم
مرغ بدون پوست
اگرچه مصرف پروتئین محدود برای برخی از افراد مبتلا به مشکلات کلیوی ضروری است، اما تامین مقدار کافی پروتئین با کیفیت بالا در بدن برای سلامتی حیاتی است. سینه مرغ بدون پوست نسبت به مرغ با پوست حاوی فسفر، پتاسیم و سدیم کمتری دارد. هنگام خرید مرغ تازه را انتخاب کنید و از مرغ های سوخاری آماده خودداری کنید زیرا حاوی مقادیر زیادی سدیم و فسفر است. 84 گرم سینه مرغ بدون پوست حاوی:
سدیم: 63 میلی گرم
پتاسیم: 216 میلی گرم
فسفر: 192 میلی گرم
فلفل دلمه ای
فلفل دلمه ای حاوی مقدار قابل توجهی از مواد مغذی است، اما برخلاف بسیاری از سبزیجات دیگر پتاسیم کمی دارد. این فلفل های رنگ روشن دارای آنتی اکسیدان قوی ویتامین C هستند. در حقیقت، یک فلفل دلمه ای قرمز کوچک به وزن 74 گرم حاوی 105 درصد از مقدار توصیه شده ویتامین C است، همچنین سرشار از ویتامین A، ماده مغذی مهم برای عملکرد ایمنی بدن هستند که اغلب در افراد مبتلا به بیماری کلیوی به خطر می افتد. یک فلفل قرمز کوچک به وزن 74 گرم حاوی:
سدیم: 3 میلی گرم
پتاسیم: 156 میلی گرم
فسفر: 19 میلی گرم
پیازها
پیاز برای افزودن عطر و طعم بدون سدیم به غذاهای رژیم کلیوی گزینه بسیار عالی است. کاهش مصرف نمک چالش برانگیز است و پیدا کردن جایگزین های مناسب برای آن را ضرورت می بخشد. تفت دادن پیاز با سیر در روغن زیتون به غذا طعم می بخشد بدون اینکه سلامت کلیه شما را به خطر بیندازد. علاوه بر این، پیاز سرشار از ویتامین C، منگنز، ویتامین های گروه B و حاوی فیبرهای پروبیوتیک است که با تغذیه باکتری های مفید روده به سلامت سیستم هضم کمک می کند. یک پیاز کوچک به وزن 70 گرم حاوی:
سدیم: 3 میلی گرم
پتاسیم: 102 میلی گرم
فسفر: 20 میلی گرم
بیشتر بخوانید:این طرز نشستن باعث یبوست می شود!
آروگولا
بسیاری از سبزیجات سالم مانند اسفناج و کلم پیچ دارای پتاسیم زیادی هستند و به سختی در رژیم کلیوی قرار می گیرند. با این وجود، آروگولا یک سبز غنی از مواد مغذی و حاوی پتاسیم کمی است که آن را به یک گزینه خوب برای تهیه سالادها و برخی غذاها تبدیل می کند. آروگولا منبع خوبی از ویتامین K، منگنز و کلسیم است که همه آنها برای سلامت استخوان ها مهم هستند، همچنین این سبز مغذی حاوی نیترات هایی است که ضمن کاهش فشار خون یک مزیت مهم برای افرادی با بیماری کلیوی محسوب می شوند. یک فنجان به وزن 20 گرم آروگولا حاوی:
سدیم: 6 میلی گرم
پتاسیم: 74 میلی گرم
فسفر: 10 میلی گرم
آجیل ماکادمیا
بیشتر مغزها حاوی فسفر زیادی هستند، بنابراین مصرف آنها برای افراد دارای رژیم کلیوی توصیه نمی شود. با این حال، آجیل ماکادمیا گزینه خوبی برای افراد دارای مشکلات کلیوی است زیرا میزان فسفر آنها بسیار کمتر از مغزهای محبوب مانند بادام زمینی و بادام است، همچنین آجیل ماکادمیا دارای چربی های سالم، ویتامین های گروه B، منیزیم، مس، آهن و منگنز هستند. 28 گرم آجیل ماکادمیا حاوی:
سدیم: 1.4 میلی گرم
پتاسیم: 103 میلی گرم
فسفر: 53 میلی گرم
تربچه
تربچه از سبزیجات ترد که برای رژیم غذایی کلیوی گزینه سالمی محسوب می شود. تربچه حاوی پتاسیم و فسفر بسیار کمی است، اما بسیاری از مواد مغذی مهم دیگر آن بسیار زیاد است. تربچه منبع بزرگی از ویتامین C، آنتی اکسیدانی که نشان داده شده است خطر بیماری قلبی و آب مروارید را کاهش می دهد. علاوه بر این، طعم فلفلی و تند آن باعث اضافه شدن طعم به غذاهای کم سدیم می شود. نصف فنجان تربچه خام به وزن 58 گرم حاوی:
سدیم: 23 میلی گرم
پتاسیم: 135 میلی گرم
فسفر: 12 میلی گرم
شلغم
شلغم دوستدار کلیه جایگزینی عالی برای سبزیجات حاوی پتاسیم زیاد است مانند سیب زمینی و کدو حلوایی زمستانی. این سبزی ریشه ای سرشار از فیبر و ویتامین C است، همچنین منبع مناسبی از ویتامین B6 و منگنز است. نصف فنجان شلغم پخته به وزن 78 گرم حاوی:
سدیم: 12.5 میلی گرم
پتاسیم: 138 میلی گرم
فسفر: 20 میلی گرم
آناناس
بسیاری از میوه های گرمسیری مانند پرتقال، موز و کیوی دارای مقدار زیادی پتاسیم هستند. خوشبختانه، آناناس برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی یک گزینه شیرین و کم پتاسیم محسوب می شود. به علاوه، آناناس سرشار از فیبر، منگنز، ویتامین C و بروملین است آنزیمی که به کاهش التهاب کمک می کند. یک فنجان آناناس به وزن 165 گرم حاوی:
سدیم: 2 میلی گرم
پتاسیم: 180 میلی گرم
فسفر: 13 میلی گرم
در پایان
به خاطر داشته باشید همیشه درباره انتخاب مواد غذایی خود با پزشک مشورت کنید تا بهترین رژیم غذایی را برای نیازهای فردی خود دنبال کنید. محدودیت های رژیم غذایی بسته به نوع و میزان آسیب کلیه، همچنین مداخلات پزشکی مانند داروها یا درمان دیالیز متفاوت است. اگرچه پیروی از رژیم کلیوی در برخی مواقع می تواند احساس محدودیت ایجاد کند، اما غذاهای بسیار خوشمزه ای وجود دارد که می توان آنها را در یک برنامه غذایی سالم، متعادل و مناسب برای کلیه ها گنجاند.
مترجم: الهه زارعی