اختلال وسواس فکری عملی (OCD) نوعی اختلال تشویشی بوده و از ویژگی‌های بارز آن می‌توان به افکار غیرقابل کنترل و ناخواسته و تکرارشونده و بروز رفتارهای تشریفاتی اشاره کرد که فرد خود را ملزم به انجام آنها می‌داند. این رفتارها در حالت طبیعی رفتارهای مخل، ناخوشایند و آزاردهنده بوده و منجر به اضطراب، تشویش، ترس و نگرانی خواهند شد. فرد به منظور کاهش تشویش، رفتارهای تکراری از خود بروز می‌دهد.
انواع اختلال وسواس فکری عملی
برای درک و شناخت بهتر OCD، باید به درستی و وضوح اشتغال فکری و وسواس‌ها را شناسایی کرد.
اشتغال فکری به افکار، تصاویر و یا وسوسه و هوس‌های غیرقابل کنترل و غیرارادی گفته می‌شود که به طور مکرر در ذهن رخ می‌دهند. در واقع در این حالت حس می‌کنید که هیچ گزینه‌ای برای کنترل افکار و ایده‌های خود ندارید. متأسفانه این اشتغال فکری اغلب آزاردهنده بوده و حواس فرد را پرت می‌کنند.
وسواس در واقع شامل رفتار و یا آدابی است که فرد سعی می‌کند به طور مداوم آنها را انجام دهد. معمولا این وسواس‌ها در تلاش برای از بین بردن اشتغال فکری انجام می‌شوند. برای مثال اگر از آلودگی بترسید، آداب نظافت مفصل و پیچیده‌ای خواهید داشت. با این حال، این افکار هرگز ادامه نمی‌یابند. در واقع افکار وسواس‌‌گونه معمولا وقتی عود کرده یا دوباره ظاهر می‌شوند شدیدتر می‌شوند. رفتارهای وسواسی در انتها منجر به تشویش می‌شوند، زیرا هربار سخت‌تر و پرگیر و دارتر و زمان‌برتر از قبل بروز پیدا می‌کنند.
دسته‌بندی‌هایی که به موجب آن افرادی را که دچار OCD هستند می‌توان جزو آن دانست به شرح زیر است:
-چک‌کننده‌ها که به طور مرتب چیزهایی را وارسی یا چک می‌کنند (مثل خاموش بودن چراغ، یا بسته بودن در و غیره) که با خطر یا بروز آسیب از جانب آن مرتبط است.
-شمارنده‌ها و مرتب‌کننده‌ها که اغلب به خاطر نظم و تقارن چیزها دچار اشتغال فکری هستند. آنها نسبت به اعداد، رنگ‌ها و یا تنظیمات چیزها کژباوری و توهم دارند.
-شکاک‌ها و گناهکارها که در واقع از این می‌ترسند که مبادا همه‌چیز کامل و تمام عیار نباشد و یا اگر به درستی انجام نشود اتفاق وحشتناکی بیفتد یا مجازات شوند.
-محتکرها که از این می‌ترسند که اگر فرصتی را از دست داده یا همه چیز را بی‌خیال شوند، اتفاق بد و ناگواری بیافتد. آنها به طور وسواس‌گونه‌ای، چیزهایی را که به آن نیاز نداشته یا نمی‌خواهند جمع‌آوری می‌کنند.
-شستشوگران که از آلودگی می‌ترسند. آنها اغلب دچار وسواس تمیزی یا شستن دست هستند.
علل اختلال وسواس فکری عملی
چارچوب بیولوژیکی این اختلال بر مداری در مغز تأکید دارد که کارش، تنظیم جنبه‌های ابتدایی و اصلی رفتارهای ما مانند پرخاشگری، میل جنسی و مواد زائد بدن است. این می‌تواند یکی از علل OCD باشد. زمانی که مغز عمل غیرفعال کردن یا نادیده گرفتن پیام‌های عصبی را به سختی انجام دهد، این روند می‌تواند منجر به OCD شود.
نظریههای رفتاری-شناختی بر این دلیل تأکید داشته و اظهار می‌دارند که اگرچه نسبت به OCD آسیب‌پذیر و حساس هستید، اما قادر به نادیده گرفتن افکار عجیب‌غریب ذهن‌تان نخواهید بود. نیاز به کنترل این افکار برای شما اهمیت فراوان دارد که به بروز رفتارهای وسواسی منتهی می‌شود.
نظریههای روان‌پویاشناختی یا وابسته به محرکات و انگیزه‌های مؤثر فکری نشان می‌دهند که اشتغال و وسواس‌های فکری نشانه‌های نزاع و جدالی ناگاهانه‌اند که سعی می‌کنید آنها را سرکوب یا حل و فصل نموده یا با آنها کنار بیایید.
علائم اختلال وسواس فکری عملی
اکثر افرادی که دچار اختلال وسواس فکری عملی هستند هم از اشتغال فکری و هم از وسواس فکری رنج می‌برند و برخی هم فقط دچار یکی از این‌ها هستند.
علائم و نشانه‌های OCD: اشتغال فکری
جریان‌های مربوط به اشتغال فکری در اختلال وسواس فکری عملی شامل موارد زیر است:
-ترس از آلوده شدن توسط میکروب‌ها و کثیفی یا آلوده ساختن دیگران.
-ترس از آنکه مبادا مسبب بروز آسیب به خود یا دیگران شوید.
-افکار و تصاویر خشن و بی‌پرده اخلال‌گر جنسی.
-تمرکز زیاد بر افکار و عقاید مذهبی یا اخلاقی.
-ترسِ از دست دادن و یا نداشتن چیزهایی که به آن نیاز دارید.
-نظم و تقارن: این فکر که همه چیز باید منظم و در یک خط قرار داشته باشد.
-خرافات و توهم: توهم بیش از حد به چیزی که آن را شانس یا بدشانسی می‌خوانند
علائم و نشانه‌های OCD: رفتارهای وسواسی
رفتارهای وسواسی شایع در اختلال وسواس فکری عملی (OCD) عبارت است از:
-چک کردن چندباره یک چیز مانند قفل‌ها، کلیدها و غیره.
-چک کردن مکرر چیزهای دوست‌داشتنی‌تان برای اطمینان از امنیت آنها.
-شمردن یا تکرار کلماتی خاص یا انجام کارهای بی‌خود و الکی برای کاهش تشویش.
-صرف زمان زیاد برای شستشو یا تمیزی.
-دعا کردن زیاد و یا شرکت در آیین‌ها به خاطر ترس از مذهب
جمع‌آوری چیزهای بنجل مانند روزنامه‌های قدیمی یا ظرف‌های خالی غذا.
منبع: thehealthsite
قسمت دوم را اینجا بخوانید