کنجکاوی یا فضولی؟

کنجکاوی یکی از اولین رفتارهایی است که انسان‌ها از زمان کودکی آن را نشان می‌دهند. کودک با کنجکاوی به کشف دنیای پیرامون می‌پردازد و یاد می‌گیرد. افراد در بزرگسالی هم با استفاده از حس کنجکاوی است که به کشف‌های بزرگ و پیشرفت علم می‌رسند، اما همین کنجکاوی می‌تواند مخل آرامش دیگران شود و به فضولی بینجامد. کسی که مدام از دیگران راجع به مسائل خصوصی آنها می‌پرسد، کنجکاو نیست و اینجاست که مرز بین فضولی و کنجکاوی خود را نشان می‌دهد. هر سوالی که حاصلی جز ارضای نیازهای شخصی فرد و منفعت‌های شخصی نداشته باشد در حیطه فضولی قرار می‌گیرد.

قبل از کنجکاوی بدانید

اگر جزو افرادی هستید که علاقه دارید از زندگی دیگران بدانید و می‌خواهید بدانید نیاز شدید به دانستن در شما کنجکاوی است یا فضولی، باید به این سوالات فکر کنید: هدف من از پرسیدن این سوال چیست؟ دانستن جواب چه کمکی به زندگی من یا دیگران می‌کند؟ آیا آن‌قدر او را می‌شناسم و با او صمیمی هستم که این سوالات را بپرسم؟ احساس او نسبت به سوالات من، تا چه حد برایم مهم است؟ به‌دنبال هیجان و صحبت راجع به مسائل دیگران هستم؟ آیا می‌پسندم که کسی با من همین رفتار را داشته باشد؟ پاسخ به  این سوالات می‌تواند نشان دهد سوالی که در ذهن دارید از کنجکاوی است یا فضولی.

چه کسانی فضول می‌شوند؟

دکتر عسگری‌فر توضیح می دهد:انسان‌ها به دلایل مختلفی ممکن است در زندگی دیگران سرک بکشند و یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، سیستم تربیتی خانواده است. در خانواده‌ای که اعضای آن در موضوعات خصوصی یکدیگر سرک می‌کشند، صحبت درباره زندگی دیگران یک تفریح به حساب می‌آید و هرکسی به خود اجازه می‌دهد در موضوعاتی که به او ارتباطی ندارد دخالت کند، کودکان می‌آموزند که همین رویه را در زندگی آینده خود هم به‌کار بگیرند. چنین کودکی نیاموخته که صمیمت و رعایت حریم خصوصی دیگران دو موضع متفاوت هستند و حدودی برای کنجکاوی‌های خود نمی‌شناسد.

فضول‌ها سراغ چه کسانی می‌روند؟

دکتر عسگری‌فر به علت دیگری هم اشاره کرده و می‌گوید: گاهی اوقات خود فرد به دیگران اجازه سرک کشیدن در زندگی‌اش را می‌دهد. معمولا افرادی که کنجکاوی بیش از حد دارند، باهوش هستند و سراغ کسانی می‌روند که ضعیف‌تر هستند و در برابر سوالات آنها خود را ملزم به پاسخ دادن می‌دانند. اگر بتوانید اعتماد به نفس خود را قوی‌تر کنید افراد فضول کمتری در اطراف‌تان خواهند ماند. در این صورت می‌توانید با اعتماد به نفس و ادب، به سوالات بی‌مورد دیگران پاسخ ندهید و مسائل زندگی‌تان را برای خود نگه دارید.

با او کمتر در تماس باشید

علت فضولی هرچه که باشد،   بهتر است شما به فکر راهی برای رهایی از این سرک کشیدن‌ها باشید و برای مشکل خودتان راه‌حل بیابید. شاید یکی از اولین راهکارها این باشد که ارتباط خود را با افراد فضول کم کنید. مسلما این افراد هرچه بیشتر با شما در تماس باشند سوالات بیشتری خواهند داشت. پس تا آنجا که می‌توانید آنان را به زندگی و روابط دوستانه خود راه ندهید. اما اگر فرد فضول کسی است که به ناچار باید با او در تماس باشید، ناامید نشوید. راهکارهای بعدی ما را بخوانید.

اگر تنها هستند

دکتر عسگری‌فر  توصیه می‌کند: اگر احساس می‌کنید کسی از روی تنهایی، بیکاری و برای پیدا کردن سرگرمی از شما سوال می‌پرسد، سرک کشیدن او را به روابط دوستانه تبدیل کنید. شاید برقرار کردن یک رابطه دوستانه خصوصا درباره افراد پیر و تنها می‌تواند سرک کشیدن آنها را به صمیمیت و دوستی تبدیل کند. بعد از برقراری روابط دوستانه اگر سوالات فرد ادامه داشت، می‌توانید بگویید که از دوستی با او لذت می‌برید اما سوالات بی‌شمار او شما را ناراحت می‌کند.

طفره بروید

از جواب دادن طفره بروید؛ به‌همین سادگی. وقتی از شما سوالاتی پرسیده می‌شود که دوست ندارید به آنها پاسخ بدهید، با عوض کردن موضوع از پاسخ دادن امتناع کنید. مثلا اگر از شما پرسیده می‌شود که درآمدتان چقدر است، می‌توانید با صحبت درباره اخبار و اتفاقات روز، بحث را عوض کنید. به این ترتیب به او نشان می‌دهید که تمایلی به پاسخ دادن ندارید.

جواب سربالا

ویژگی افراد فضول این است که خستگی‌ناپذیر هستند و ممکن است بارها یک سوال را بپرسند، اما شما هم خسته نشوید و پاسخ ندهید. این بار می‌توانید از تکنیک دیگری استفاده کنید و پاسخ سربالا بدهید. مثلا اگر درباره اینکه چرا بچه نمی‌آورید از شما می‌پرسند، لازم نیست تمام دلایل و مشکلات‌تان را بگویید، فقط کافی است بگویید «هرچه خدا بخواهد.»

دکتر عسگری‌فر توضیح می‌دهد: اکثر افراد معمولا در برابر سوالات افراد کنجکاو دستپاچه می‌شوند و همین قضیه باعث می‌شود پاسخی بدهند که دوست ندارند. این قضیه به این دلیل است که در یک موقعیت پیش‌بینی نشده قرار می‌گیرند و نمی‌دانند چه باید بگویند. با استفاده از راهکار «زمان خریدن» می‌توانید از پاسخ دادن به افراد فضول پیشگیری کنید. دستور کار این است که وقتی یک فرد فضول از شما سوالی می‌پرسد که دل‌تان نمی‌خواهد به آن پاسخ بدهید، تظاهر کنید که سوال را متوجه نشده‌اید. به این ترتیب می‌توانید برای خود زمان بخرید تا هول نشوید و پاسخ ندهید. مثلا زمانی که از شما می‌پرسند «چقدر حقوق می‌گیری؟» می‌توانید بپرسید «چی؟ منظورت چیست؟» به این ترتیب می‌توانید زمان داشته باشید تا پاسخ مناسب که دوست دارید را بدهید.

انتخاب‌هایی برای پاسخ ندادن

یکی از روش‌هایی که دکتر عسگری‌فر به آن اشاره می‌کند این است که از اصطلاحی به‌نام کری، کوری و لالی انتخابی بهره بگیرید؛ به این معنا که وقتی از شما سوالی می‌پرسند که دوست ندارید پاسخ بدهید، خود را به نشنیدن بزنید. وانمود کنید او را ندیده‌اید و حواس‌تان به او نبوده است. به‌علاوه گاهی اوقات سکوت بهترین پاسخ است. یعنی از سکوت انتخابی استفاده کنید.

نیازی به گفتن جزئیات نیست

در برخی مواقع ممکن است مجبور شوید به‌دلیل شرایط یا موقعیتی به فرد سوال‌کننده پاسخ بدهید. باید این شرایط را به حداقل برسانید چراکه دلیلی ندارد در چنین موقعیتی قرار بگیرید و چیزی بگویید که دوست ندارید. با این حال زمانی که در چنین شرایطی قرار می‌گیرید و مجبور هستید که پاسخ بدهید، کمترین میزان جزئیات را بگویید. یک پاسخ کلی و حتی تا حد امکان مبهم می‌تواند شما را از مخمصه برهاند.

نوبت تیرهای آخر است

وقتی به اندازه کافی توانا شدید که به پرسش‌های بی‌مورد دیگران پاسخ ندهید، حالا امکانات و تجهیزات بیشتری دارید تا بتوانید فرد فضول را برای همیشه از سوال کردن از خودتان منصرف کنید. بعد از اینکه توانستید چندباری با استفاده از عوض کردن بحث، پاسخ‌های مبهم، پرت کردن حواس خود و… از پاسخ دادن سر باز بزنید، می‌توانید تیرهای آخر را رها کنید. این بار می‌توانید در برابر سوال فرد فضول، مستقیم از او بپرسید که ‌«چرا این سوال را می‌پرسی؟»‌ یا «دانستن جواب این سوال چه کمکی به تو می‌کند؟» از آنجا که فرد فضول جز ارضای حس فضولی خود هدف دیگری ندارد، از سوالات شما جا می‌خورد و احتمالا پاسخی برای‌تان نخواهد داشت. احتمالا بار بعدی برای سوال پرسیدن از شما خیلی احتیاط خواهد کرد و رفته‌رفته ممکن است حداقل درباره شما رفتار خود را تغییر بدهد.

 منبع: سیب سبز

با کودک کنجکاو چه کنیم؟