سیفلیس چیست؟!
بیماری سیفلیس که در ایران به کوفت مشهور بوده از انواع بیماری های آمیزشی پیچیده است که از طریق باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود. این بیماری آمیزشی دارای دوره‌ی نهفته است، فرد مبتلا به بیماری است، اما هیچ‌گونه علامت و نشانه‌ای از بیماری وجود ندارد. و به همین خاطر تشخیص آن دشوار است. در ابتدا سیفلیس از جایی که عفونت وارد شده به صورت زخمهای بدون درد ظاهر می‌شود (معمولا اطراف اندام‌های تناسلی، مقعد یا دهان) این زخم‌ها را سیفلیس می‌نامند و این مرحله از بیماری را به عنوان بیماری سیفلیس ابتدایی می‌شناسند. در مرحله‌ی بعدی دانه‌های گسترده و علائمی شبیه به آنفلوانزا ظاهر می‌شوند (سیفلیس ثانویه). اگر این بیماری درمان نشود سیفلیس سوم سال‌ها بعد ظاهر شده و مشکلاتی را برای مغز، چشم‌ها، قلب و استخوان‌ها بوجود می‌آورد.
علائم بیماری سیفلیس
این بیماری آمیزشی از باکتری ترپونما پالیدوم ناشی می‌شود و در چهار مرحله ظاهر می شود. این بیماری باعث ایجاد یک زخم در محل عفونت می گردد. باکتری با گذشت زمان موجب آسیب به ارگان های زیادی می شود. متخصصین سیر بیماری را به چهار مرحله اولیه ، ثانویه، پنهان ، ثالثیه، تقسیم می نمایند. یک فرد آلوده که درمان نشود، طی دو مرحله اول باعث انتقال عفونت به دیگران می گردد که اغلب یک یا دو سال به طول می انجامد. در مراحل پایانی ، یک سیفلیس درمان نشده مسری نیست ولی باعث مشکلات قلبی جدی، اختلالات ذهنی، کوری، اختلالات عصبی و مرگ می گردد.
راه های انتقال بیماری سیفلیس
سیفلیس می‌تواند در یکی از این چهار مرحله اولیه، ثانویه، نهفته و سوم ظاهر شود.
- سیفلیس اولیه از طریق ارتباط مستقیم جنسی با زخمهای عفونی شخص مبتلا به این بیماری عارض می‌شود. علامت اولیه سیفلیس، زخمی به نام شانکر می باشد. شانکر ۱۰ روز تا ۳ ماه بعد از آلودگی ایجاد می شود اما اغلب در ۶-۲ هفته اول بروز می نماید. چون شانکر ممکن است بدون درد باشد و یا داخل بدن ایجاد شود بیماران به آن توجهی نمی کنند. شانکر اغلب در قسمتی از بدن که در تماس با زخم شریک جنسی آلوده بوده ظاهر می شود . این قسمت ها شامل آلت تناسلی مردانه و زنانه می باشد. شانکر همچنین می تواند به مدخل رحم ، زبان ، لبها و دیگر اعضای بدن نیز انتشار یابد. شانکر با یا بدون دارو در طی چند هفته ناپدید می شود. در صورت عدم درمان طی مراحل اولیه حدود ۳/۱ افراد وارد مرحله مزمن می شوند.
- سیفلیس ثانویه به شیوه‌های مختلفی ظاهر می‌شود و علایم آن غالباً پوست، غشاء مخاطی و غدد لنفاوی را درگیر می‌کند. یک لکه پوستی با زخم قهوه ای به اندازه یک سکه کوچک نشانه مرحله مزمن سیفلیس می باشد. این لکه پوستی ۶-۳ هفته بعد از ظهور شانکر در هر قسمتی از بدن ظاهر می شود. اگر چه این لکه ممکن است کل بدن را درگیر نماید، اغلب در کف دست و پا ظاهر می شود. به علت حضور باکتری فعال در زخم ها هرگونه تماس جنسی یا غیرجنسی منجر به انتشار عفونت می شود. لکه پوستی در طی چندین هفته یا ماه بهبود می یابد.دیگر علائم آن تب خفیف، خستگی ، سردرد، گلودرد، ریزش موی ناحیه ای و تورم غدد لنفاوی در سراسر بدن بیمار است . این علامت ها می توانند بسیار خفیف بوده و مانند شانکر در طی درمان ناپدید شوند. علائم سیفلیس ثانویه ممکن است طی یک تا دو سال از بیماری ظهور یافته و سپس ناپدید شوند.
- در سیفلیس نهفته عفونت با استفاده از سرم‌شناسی شناسایی می‌شود و در آن علایم بیماری مشاهده نمی‌شود.
- مرحله سوم به سه شکل دمل سیفلیسی، سیفلیس عصبی متاخر و سیفلیس قلبی–عروقی تقسیم می‌گردد و در یک سوم افراد آلوده‌ای که تحت درمان قرار نمی‌گیرند بروز می‌کند. حدود یک سوم از افرادی که در مرحله ثانویه بیماری قرار دارند وارد مرحله پر عارضه ثالثیه می شوند. در این مرحله باکتری به ارگان هایی نظیر قلب، چشم ها، سیستم عصبی، استخوان ها، مفاصل و سایر نقاط بدن صدمه می رسانند. ممکن است این مرحله چندین سال و حتی برای دهه ها به طول بیانجامد. این مرحله از بیماری ممکن است منجر به بیماریهای مغزی، کوری و دیگر مشکلات عصبی، مشکلات قلبی و مرگ منتهی گردد.
- ابتلا به سیفلیس به صورت مادرزادی نیز می‌تواند در دوران بارداری یا هنگام زایمان رخ دهد و دو سوم نوزادان سیفلیسی بدون علایم این بیماری به دنیا می‌آیند.
- راه اصلی انتقال سیفلیس آمیزش جنسی است
- سیفلیس می‌تواند در دوران بارداری یا هنگام زایمان هم از مادر به جنین منتقل و منجر به سیفلیس مادرزادی شود.
- این بیماری می‌تواند با بوسه‌زدن بر روی محلی در نزدیکی زخم و نیز از راه دهانی، مهبلی و آمیزش جنسی مقعدی، انتقال یابد
- این بیماری نمی‌تواند از طریق صندلی توالت، فعالیت‌های روزانه، وان‌های داغ یا استفاده مشترک از ظروف غذا یا لباس منتقل شود.
انتقال سیفلیس از مادر به نوزاد امکان پذیر است؟!
یک زن باردار مبتلا به سیفلیس فعال و درمان نشده می تواند عفونت را به جنین منتقل سازد. به علاوه میزان سقط جنین در زن مبتلا به آلودگی حاد در حدود ۵۰-۲۵ در صد می باشد. برخی از نوزادن مبتلا به سیفلیس مادرزادی ممکن است در هنگام تولد علامت دار باشند. اما بسیاری از علائم بعد از گذشت ۲ هفته تا سه ماه ظاهر می شوند. این علائم شامل موارد زیر می باشند: زخمهای پوستی – ضعف و گریه خشن – کم خونی – ضایعات التهابی پوست – کبد و طحال متورم – بدشکلی های مختلف – تب – پوست زرد(یرقان) – زخم های مرطوب این نوزادان معمولاً مسری هستند. ندرتاً علائم بیماری در دوران شیرخواری بروز نمی نماید و در سنین نوجوانی با علائم مراحل نهایی سیفلیس نظیر صدمات استخوانی، دندانها، چشم ها، گوش ها و مغز خود را نشان می دهد.
راه تشخیص سیفلیس چیست؟!
گاهی اوقات سیفلیس « مقلد بزرگ » نامیده می شود. زیرا علائم اولیه بیماری مشابه بسیاری از بیماری های دیگر است. افراد فعال از نظر جنسی با ظهور هرگونه ضایعات پوستی و زخم ناحیه تناسلی باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایند.
افرادی که به سبب دیگری بیماری های منتقله جنسی « نظیر سوزاک » تحت درمان هستند باید از نظر سیفلیس نیز تست شوند.
- شناخت علائم و نشانه ها ی بیماری
- آزمایش نمونه خون
- شناسایی باکتری از طریق میکروسکوپ
- تست خون شواهدی از عفونت را آشکار می سازد اگر چه گاهی اوقات تا سه ماه بعد از آلودگی به طور کاذب منفی می شود. موارد مثبت کاذب نیز در برخی موارد رخ می دهند.
سیفلیس معمولاً با زخمهای بدون درد روی اندام تناسلی یا در دهان یا مقعد (عفونت اولیه) شروع می‌شود. پس از این مرحله باکتری‌ها ممکن است تا سال‌ها در بدن به صورت نهفته و غیرفعال باقی‌مانده و پس از آن دوباره فعال شده و مرحله بعدی سیفلیس بروز کند؛ بنابراین تشخیص بالینی سیفلیس در ابتدای بیماری دشوار بوده و تأیید ابتلا به این بیماری، از طریق آزمایش خون یا با بررسی میکروسکوپی امکان‌پذیر است.
درمان بیماری سیفلیس چگونه امکان پذیر است؟!
سیفلیس را می‌توان به طور مؤثری با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها در سال ۱۹۹۹، ۱۲ میلیون مورد جدید آلوده به سیفلیس مشاهده شد که بیش از ۹۰٪ آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کردند. اگرچه در دهه ۱۹۴۰ به دنبال استفاده گسترده از پنی‌سیلین میزان ابتلا به سیفلیس کاهش چشم‌گیری داشت، اما پس از آغاز هزاره سوم در بسیاری از کشورها میزان ابتلا افزایش یافته‌است. در مبتلایان به سیفلیس، به دلیل وجود زخم‌هایی روی آلت تناسلی یا لب و زبان، احتمال آلودگی به ویروس HIV در طی تماس جنسی افزایش می‌یابد
بیماران مبتلا به سیفلیس عصبی نیاز به تکرار تست دو سال بعد از درمان اولیه دارند. در تمامی مراحل سیفلیس، درمان صحیح و کافی بیماری را درمان می نماید. اما در سیفلیس ثالثیه صدمات ارگان برگشت پذیر نخواهند بود.
راه های پیشگیری از ابتلا به سیفلیس چیست؟!
- پرهیز از تماس فیزیکی با شخص مبتلا
- استفاده صحیح از کاندوم در کاهش خطر انتقال سیفلیس مؤثر است
- می توان از طریق غربالگری مادران در طول دوران بارداری و درمان کسانی که مبتلا هستند، از ابتلای نوزادان به سیفلیس مادرزادی پیشگیری کرد.
- اجتناب از هرگونه تماس با زخم های عفونی و دیگر بافت های نظیر مایعات بدن
عوارض سیفلیس
باکتری سیفلیس اغلب در طی مراحل اولیه عفونت به سیستم عصبی تهاجم می نماید. تقریباً نزدیک به ۷-۳ درصد بیماران درمان نشده به سیفلیس عصبی مبتلا می گردند. زمان بین ایجاد عفونت تا بروز علائم سیفلیس بیشتر از ۲۰ سال می باشد. در برخی مبتلایان به سیفلیس عصبی هیچ علامتی دیده نمی شود. در برخی به علت التهاب مغزی سر درد، سفتی گردن و تب ایجاد می گردد و برخی بیماران به صرع مبتلا می شوند.
در بیمارانی که عروق خونی مورد تهاجم قرار گرفته اند. علائم سکته مثل بی حسی ، ضعف و مشکلات بینایی دیده می شود. در صورت ابتلای بیماران ایدزی به سیفلیس عصبی، درمان مشکل و سیر بیماری بسیار متغیر می باشد.