کمبود روی در بدن می‌تواند تهدیدی برای سیستم ایمنی محسوب شود. با بالا رفتن سن، سیستم ایمنی بدن ما آسیب‌پذیرتر شده و همین می‌تواند به مشکلات حاد و کشنده سلامت منتهی شود. به منظور کم کردن این کمبود، داشتن سیستم ایمنی سالم از طریق رژیم غذایی سرشار از مواد شیمیایی گیاهی و مواد مغذی حیاتی، بسیار لازم و ضروری خواهد بود.
رژیم غذایی سالم (یا خوردن غذاهای سالم) باعث کاهش آسیب‌پذیری نسبت به بیماری‌های تنفسی خواهد شد؛ چرا که نحوه فعالیت مواد ریز‌مغذی به شکلی است که بتواند کارکرد درست سیستم ایمنی را تأمین کند. مواد شیمیایی گیاهی موجود در سبزیجات رنگی، میوه‌ها و سایر گیاهان هم دارای اثرات ضد‌میکروبی و ارتقاء‌دهنده کارکرد سیستم ایمنی است.
کمرنگ شدن میزان فعالیت سیستم ایمنی باعث افزایش آسیب‌پذیری و حساسیت نسبت به بیماری‌هایی هم‌چون ذات‌الریه و آنفولانزا شده و علاوه بر آن، خطر پیشرفت بیماری‌های خودایمنی و سرطان را هم افزایش خواهد داد. اگر میزان «روی» در بدن‌تان وضعیت ثابتی داشته باشد، کم‌کاری سیستم ایمنی را کاهش خواهد داد؛ مشکلی که اغلب با بالا رفتن سن بروز پیدا می‌کند.
تحقیقات زیادی نشان داده است که افراد مسن، بیشتر در معرض خطر کمبود روی در بدن هستند. کمتر از نیمی از افراد پا به سن گذاشته، به میزان کافی «روی» مصرف می‌کنند. اما داستان از این هم پیچیده‌تر است، چرا که با بالا رفتن سن، جذب روی در بدن کاهش می‌یابد.
تحقیقات نشان می‌دهد متعادل نگه داشتن میزان روی در بدن خصوصا در افراد مسن، در پیشگیری از ذات‌الریه اهمیت فراوانی دارد. برای افراد پا به سن گذاشته، بیماری‌های عفونی مانند ذات‌الریه جزو اشکال اصلی انواع بیماری‌ها محسوب شده اما با این همه، هم‌چنان قابل پیشگیری است. طی تحقیقی که بر روی افراد مسن در یک خانه سالمندان به عمل آمد مشخص شد آن دسته از افرادی که میزان روی سرم آنها طبیعی بود، میزان بروز ذات‌الریه در آنها کاهش یافته و با مصرف آنتی‌بیوتیک این میزان به نصف رسید.
تحقیقات دیگری که روی افراد مسنی صورت گرفت که از مکمل‌های روی استفاده می‌کردند نشان داد که افزایش میزان روی باعث ارتقای کارکرد سیستم ایمنی شده و میزان مقاومت نسبت به عفونت را افزایش داد. در سال ۲۰۰۷ و طی تحقیقی در همین زمینه، افراد مسن ۵۵ تا ۸۷ ساله میزان روی پلاسمای خون‌شان کمتر و فشار اکسایشی و نشان‌گرهای التهابی آنها در مقایسه با افرادی با سن کمتر، به مراتب بالاتر بود. نیمی از افراد سالخورده به مدت ۱۲ ماه از مکمل‌های روی استفاده کردند و به نیمی دیگر دارونما داده شد. میزان عفونت‌های تنفسی و نشان‌گرهای التهابی و فشار اکسایشی در گروهی که مکمل روی مصرف کردند نسبت به گروه دیگر، کمتر گزارش شد.
اگرچه «روی» دارای کارکردهای بسیار متنوعی در بدن است، ویژگی‌های سوء‌عملکرد سیستم ایمنی بدن با بالا رفتن سن بسیار شبیه وضعیت کمبود روی در بدن خواهد شد و نشان‌دهنده آن است که کم شدن میزان روی در بدن می‌تواند عامل اصلی کاهش عملکرد ایمنی مرتبط با بالا رفتن سن باشد. همانطور که می‌دانید روی برای سنتز DNA و تکثیر سلولی بسیار لازم و ضروری است و به همین دلیل، کارکرد سلول‌هایی که زیاد تکثیر می‌شوند مانند سلول‌های سیستم ایمنی، به تأمین کافی روی در بدن مربوط خواهد بود. رشد یا کارکرد انواع مختلفی از سلول‌های ایمنی مانند سلول‌های درشت‌خوار، نوتروفیل‌ها و سلول‌های طبیعی کشنده، سلول‌های T و سلول‌های B به واسطه کمبود روی دچار اختلال می‌شود.
علاوه بر نقش روی در سیستم ایمنی بدن، باید گفت که روی در کاهش فشار اکسایشی و متعادل‌سازی میزان پروتئین نقش ساختاری مهمی ایفا کرده، میزان انتشار بسیاری از ژن‌ها را تنظیم نموده و صدها واکنش شیمیایی را در بدن هدایت می‌کند. هم‌چنین روی برای انتشار انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز و بسته‌بندی و ترشح انسولین هم لازم و ضروری است.
حفظ تعادل روی در بدن را می‌توان عاملی کلیدی برای عمر بیشتر و داشتن زندگی سالم تلقی کرد؛ چرا که باعث بهینه شدن کارکرد سیستم ایمنی بدن خواهد شد. روی، همراه با یک رژیم غذایی بسیار مغذی و سرشار از مواد گیاهی باعث کند شدن روند سالخوردگی شده و خطر ذات‌الریه و سایر عفونت‌های تهدیدکننده زندگی را کاهش خواهد داد.
اما سؤالی که ممکن است برای بعضی افراد پیش بیاید این است که آیا کمبود روی باعث بدتر شدن تنگی نفس خواهد شد؟ و این‌که اصلا میزان روی در خون از یک سو و تنگی نفس از سوی دیگر تا حدودی به هم مرتبط است؟
تحقیقات نشان می‌دهد بیمارانی که از تنگی نفس آلرژیک رنج می‌برند، در مقایسه با بیمارانی که دچار انواع دیگر تنگی نفس هستند، با کمبود روی بیشتری مواجه‌اند. سؤالی که برای این بیماران پیش می‌آید این است که آیا علائم تشدید‌شونده تنگی نفس با کمبود روی مرتبط بوده و یا مصرف مکمل‌های روی می‌تواند منجر به بهبود تنگی نفس شود یا نه.
همانطور که می‌دانید روی برای کارکرد درست سلول‌ها، التیام زخم‌ها و رشد و تکامل در دوران بارداری، کودکی و نوجوانی نقش به‌سزایی دارد. وقتی میزان روی در بدن در سطح متعادلی نباشد، حس چشایی و بویایی شما دستخوش تغییراتی خواهد شد.
چرا روی و تنگی‌نفس؟
روی نوعی آنتی‌اکسیدان بوده که دارای خواص ضدالتهابی مرتبط با فیزیوپاتولوژیِ تنگی نفس است. میزان کم روی با افزایش تولید سلول‌های شخاخواه، و سلول‌های B مرتبط بوده که همه‌شان بخشی از سیستم ایمنی و فیزیوپاتولوژی تنگی نفس محسوب می‌شوند.
تولید زیاد این بخش‌ها از سیستم ایمنی بدن با علائم تنگی نفس مانند خس‌خس سینه، سفتی و تنگی قفسه سینه، کوتاه شدن نفس و سرفه مزمن مرتبط است.
کمبود روی و تنگی نفس
از آنجایی که بچه‌هایی که دچار تنگی نفس هستند میزان روی موجود در خون و موی آنها کمتر است، محققان از این مسئله در شگفتند که ارتباط بین تنگی نفس و روی چگونه است.
با این همه، هیچ تحقیقی به طور مستقیم بر روی والدین نشان نداده که کمبود روی منجر به بروز علائم تنگی نفس می‌شود و یا مکمل‌های روی میتوانند علائم تنگی نفس را کاهش دهند.
از طرفی تغییرات سیستم ایمنی بدن که با کمبود روی مرتبط است می‌تواند خطر بروز ذات‌الریه و سایر انواع عفونت‌ها را در شما کاهش دهد.
علائم کمبود روی
علاوه بر افزایش میزان التهاب و خطر عفونت که در بالا به آن پرداخت شد، کمبود روی با علائمی نظیر علائم سرماخوردگی، اسهال، تحلیل عضلانی، التیام ضعیف زخم‌ها و اختلال در کارکرد سیستم ایمنی، کهیر پوستی (خصوصا در اطراف دهان)، کمبود وزن، طعم‌های غیرعادی، دشواری در تمرکز، عملکرد نامناسب جنسی، رشد نامناسب کودکان مرتبط است.
از آنجایی که کمبود روی می‌تواند مشکلی عادی و پیش‌پا‌افتاده باشد، شکل‌های خفیف کمبود روی را به سختی می‌توان تشخیص داد. افرادی که در شرایط خاصی هستند ممکن است دچار کمبود روی باشند مانند:
-بیماری‌های روده‌ای مانند بیماری کروسن و آماس روده
-گیاه‌خواری
-بارداری
-کم‌خونی داسی‌شکل
-نوزادانی که فقط شیر مادر خورده‌اند
-دیابت
-سرطان
غذاهای حاوی روی
رژیم غذایی کامل (یعنی شامل تمام گروه‌های غذایی) می‌تواند میزان روی توصیه‌شده برای بدن را تأمین کند. صدف‌های خوراکی حاوی بیشتری میزان روی به ازای هر پُرس هستند اما بسیاری از افراد، بیشترین میزان روی مورد نیاز خود را از گوشت قرمز و مرغ به دست می‌آورند. غذاهایی مانند گوشت قرمز، مرغ، خرچنگ، ماهی، لوبیا، آجیل، غذای دریایی، محصولات لبنی مانند پنیر و ماست حاوی روی فراوانی است.
اسید گلوکونیک روی، سولفات روی و استاتِ روی انواع روی هستند که در قالب مکمل‌های مختلفی می‌توان آنها را یافت. این‌که قرص‌های حاوی روی و سایر مواد مغذی مشابه به همان میزان روی در اختیار بدن قرار می‌دهد هنوز مشخص نیست. امروزه این مسئله یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مباحث در دنیای علم است. می‌بینیم که جمعیت گسترده‌ای از افراد که غذاهای خاصی می‌خورند نسبت به دیگران وضعیت سلامت بهتری دارند. از آن طرف می‌بینیم که متخصص مصرف مکمل‌ها را توصیه می‌کنند که همیشه هم با نتایج مورد نظر همراه نبوده و می‌تواند گاهی مضر هم باشد.
آیا می‌توانم به میزان زیادیی روی مصرف کنم؟
مسمومیت روی یا علائمی مانند دل‌پیچه، اسهال، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، کم‌اشتهایی، از جمله علائمی است که به خاطر مصرف زیاد روی ممکن است به آن دچار شوید.
علاوه بر این مسئله، باید از این موضوع مطمئن شوید که سایر داروهایی که مصرف می‌کنید در روند مصرف روی شما اختلال ایجاد نمی‌کند. مثلا اگر از آنتی‌بیوتیک کوینولون مانند Cipro استفاده می‌کنید، و در همان دوره برنامه مصرف مکمل‌های روی را هم دارید، احتمال آنکه هیچ‌کدام‌شان جذب بدن نشود سیار بالاست. محصولات مدری مانند کلرتالیدون و هیدروکلروتیازید هم باعث کم شدن میزان روی در بدن می‌شود. از طرفی روی می‌تواند روند جذب پنی‌سیلامین را هم کاهش دهد؛ دارویی که در درمان رماتیسم مفاصل از آن استفاده می‌شود.
ژل‌ها و اسپری‌های مخصوص بینی هم که حاوی روی هستند در گذشته برای درمان سرماخوردگی استفاده می‌شود. اما سازمان دارو و غذای آمریکا (FDA) هشدار داده است که مصرف طولانی‌مدت یا دائمی آن می‌تواند منجر به کم شدن حس بویایی شود.
منبع: verywell