بسیاری از کودکان تلاش می‌کنند تا ارتباطات مثبتی با همسالان خود برقرار کنند، اما اقداماتی وجود دارند که شما می‌توانید به آن‌ها کمک کنید. همه ما آگاهی داریم که گذراندن وقت با دوستان خوب، احساس خوشبختی بیشتری به ما می‌دهد. همچنین، این ارتباطات میتوانند احساس هدفمندی بیشتری را فراهم کنند و حتی سیستم ایمنی و امید به زندگی را تقویت کنند. اما، زمانی که به کودکان و نوجوانان اشاره می‌شود، اهمیت روابط اجتماعی به شکلی حیاتی تر تبدیل می‌شود. دوستی که احساس پذیرش و تعلق را به آنان می‌دهد، از رشد شفقت و همدلی حمایت می‌کند. بنابراین، شما می‌توانید با ترویج دوستی و حمایت از رشد عواطف مثبت در کودکان، به ایجاد ارتباطات قوی و ارزشمند در زندگی آنان کمک کنید.
متاسفانه در سالیان اخیر بی ثباتی اقتصادی و اجتماعی بدان معنا بوده که بسیاری از کودکان توانایی طبیعی خودر ا برای دوست یابی از دست داده اند و از آن رنج می‌برند و کووید و بحران هزینه‌های زندگی از عوامل موثر در این زمینه بوده اند. موسسه خیریه کودکان Go Beyond که استراحت رایگان اقامتی برای کودکان آسیب پذیر در بریتانیا را فراهم می‌کند اعلام کرده که از ژانویه ۲۰۲۳ میلادی ۱۴ درصد از کودکان حین مراجعه خود به آن خیریه به عنوان تنها یا منزوی گزارش شده اند. بیش از ۱۵ درصد از آنان دارای خلق و خوی ضعیف یا افسردگی بودند و ۲۶ درصد از آنان از اضطراب رنج می‌بردند.
“بث پارنل” یکی از مدیران ارشد موسسه می‌گوید:”ما هر چه بیش‌تر کودکانی را مشاهده می‌کنیم که در تلاش برای معاشرت شخصی هستند. آنان پس از قرنطینه ناشی از پاندمی کووید ارتباط شان را با مدرسه تا حد زیادی از داده اند. والدین نیز به دلیل کووید نمی‌توانستند فرزندان شان را به مکان‌های پرجاذبه ببرند و یا برای حضور در کلاس‌های مختلف هزینه کند”. پارنل می‌گوید رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین نیز در این باره نقش داشته اند. او می‌افزاید:”هیچ کس چهره به چهره تعامل نمی‌کند این در حالیست که شما در رابطه چهره به چهره نیازمند مهارت‌های بیش تری هستید حتی این موضوع در رابطه ساده ای، چون تماس چشمی نیز صدق می‌کند”.
“استیو بیددُلف” روانشناس و نویسنده کتاب پرفروش “راز کودکان شاد” می‌گوید: “همگان در دوران کودکی به یک یا دو دوست نیاز دارند. این دوستان اشخاص دیگری به غیر از اعضای خانواده هستند که ما را دوست دارند و برایمان ارزش قائل هستند موضوعی که برای عزت نفس مان مهم است. هم چنین، ما از طریق معاشرت با دوستان و حتی از درگیری یا اختلاف با آنان در طول مسیر دوستی نکاتی را یاد می‌گیریم و این به رشدمان کمک می‌کند”.
نتایج مطالعات نشان داده اند زمانی که بچه‌ها دوستی ندارند به معنای واقعی کلمه میتوانند از این موضوع متحمل آسیب شوند. تصویربرداری مغزی نشان می‌دهد همان قسمت‌هایی از مغز که با طرد اجتماعی فعال می‌شوند با درد فیزیکی نیز فعال خواهند شد. بنابراین، زمانی که نمی‌توان اهمیت داشتن دوستان را دست کم گرفت اگر فرزندی دارید که نمی‌تواند دوستی داشته باشد چگونه می‌توانید به او کمک کنید؟
نکاتی برای کمک به فرزندتان به منظور دوست یابی:
۱- فرزند خود را بشناسید
خلق و خوی هر کودکی متفاوت از کودک دیگر است. شما باید بفهمید چه نوع فرزندی با چه نوعی از خلق و خو دارید. او چگونه با دیگران بازی می‌کند. آیا او خجالتی است یا شاید رفتار خشنی دارد و در به اشتراک گذاری احساسات اش عالی نیست. اگر خودتان فرصتی برای مشاهده این موضوع ندارید از معلم مان آنان بپرسید که چگونه در کلاس رفتار می‌کنند.
بیددلف می‌گوید برخی از کودکان صرفا با داشتن یک یا دو دوست خاص شادتر هستند. او می‌گوید معمولا دختران گروه وسیع تری از دوستان را اطراف خود دارند. او می‌افزاید:”پسران میتوانند گروهی را تشکیل دهند که چندان به هم وابسته نباشند و ارتباط ضعیف تری حول محور فعالیت‌های مشترک داشته باشند. دختران معمولا گروه‌های اجتماعی گسترده تری را تشکیل می‌دهند در حالی که پسران تمایل دارند صرفا در مورد فعالیت‌های خاص پیوند‌های سستی برقرار کنند”.
دانستن خلق و خوی فرزندتان به شما کمک می‌کند تا دریابید به چه مهارت‌های اجتماعی‌ای برای کمک به او نیاز دارید و او به چه نوع از دوستی‌ای علاقه دارد.
۲ -مهارت‌های اجتماعی را به فرزندتان بیاموزید و یادآوری کنید
صحبت کردن با فرزندتان در مورد آن چه که یک دوست خوب را می‌سازد ضروری است. در مورد بچه‌های کوچک‌تر این ممکن است به معنای کاوش مثال‌هایی در زندگی روزمره با استفاده از برنامه‌های تلویزیونی یا کتاب‌هایی در این باره باشد. برای نوجوانان که در سن بالاتری قرار دارند مهارت‌های اجتماعی را با آنان تمرین کنید. پارنل می‌گوید: “مکالمه دو طرفه بسیار مهم است. مشاهده کنید و متوجه شوید که آن شخص به چه کاری مشغول است یا به آن علاقه دارد و از آن‌ها در مورد آن سوال کنید. می‌تواند به همین سادگی باشد که آنان چه پیراهن فوتبالی می‌پوشند”.
مهارتی را برای زندگی مانند ثبت خاطرات به آنان معرفی کنید تا فرزندان تان بتوانند احساسات منفی خود را کنترل کنند. به آنان بیاموزید که چگونه ابراز همدردی کنند، چگونه صادقانه عذرخواهی کنند و به نوبه خود درک و بخشش نشان دهند.
۳- بر روی اعتماد به نفس فرزندتان کار کنید
خجالت و اضطراب اجتماعی می‌تواند فاجعه‌ای برای ایجاد دوستی‌های جدید باشد. روی اعتماد به نفس آنان در خانه کار کنید و آنان را تشویق کنید تا خودشان راه حلی بیابند. وقت خود را صرف سرمایه گذاری در فعالیت‌هایی کنید که به طور طبیعی در آن خوب هستند تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهند. زمانی که فرزندتان شروع به برداشتن گام‌هایی در جهت ایجاد ارتباطات جدید کرد حمایت گر و شاداب باشید. پارنل می‌گوید: “رفتار مثبتی را که کودک نسبت به همسالان خود نشان می‌دهد بپذیرید”.
۴- آفلاین شوید!
رسانه‌های اجتماعی جهان و احساس ما از جامعه را برای همیشه تغییر داده اند و ۷۰ درصد از نوجوانان معتقدند که در واقع رسانه‌های اجتماعی کمک می‌کنند تا ارتباط بیش تری برقرار نمایند. در حالی که دختران ممکن است اپلیکیشن هایی، چون اسنپ چت و اینستاگرام را برای برقراری ارتباط ترجیح دهند پسران تمایل دارند بازی آنلاین را به عنوان راهی برای گذراندن وقت با دوستان خود ترجیح دهند. بیددلف می‌گوید:”با این وجود، ارتباط آنلاین صرفا یک جایگزین نیست و در واقع اگر فرزندان تان تنها به آن دسترسی داشته باشند خود می‌تواند جایگزین روابط واقعی شود”.
اطمینان حاصل کنید که مرز‌های مشخصی برای مدت زمان سپری کردن وقت در فضای مجازی توسط فرزندتان وجود دارد و دستگا هایی، چون تبلت و گوشی‌های تلفن همراه هوشمند را از اتاق خواب آنان دور نگه دارید. بیددلف می‌گوید: “به طور خاص در مورد پسر‌ها مراقب باشید که آنان به دلیل عدم معاشرت گوشه گیر نشوند”.
۵- صرفا به مدرسه متکی نباشید
فرزندان با پیوستن به باشگاه‌های ورزشی و هنری با دوستانی فراتر از دوستان مدرسه شان آشنا می‌شوند و به مجموعه تازه‌ای از همسالان شان دسترسی پیدا می‌کنند. بیددلف می‌گوید: “در حالت ایده آل اگر بچه‌ها یک فعالیت اجتماعی یا علائقی دور از مدرسه داشته باشند اکوسیستم دوستی متفاوتی برای شان ارائه می‌شود”. پیوستن به باشگاه‌های ورزشی و هنری باعث می‌شود کودکان و نوجوانان خارج از حلقه مدرسه خود دوستانی پیدا کنند. داشتن چند دوست از گروه‌های اجتماعی مختلف، فراز و نشیب‌های وابستگی صرف به یک دوستی را کاهش می‌دهد.
۶- خانه خود را دلپذیر سازید
با تبدیل کردن خانه خود به پایگاهی برای شکوفایی دوستی کمک کنید. بیددلف می‌گوید: “والدین دوستان فرزندان تان را بشناسید، ضیافت برگزار کنید، شبکه‌هایی ایجاد کنید که بزرگسالان و بچه‌ها یکدیگر را بشناسند و با یکدیگر راحت باشند”. پارنل می‌گوید: “زمانی که بچه‌های جدید می‌آیند سوالات ساده‌ای بپرسید تا باب صحبت باز شود مانند طعم بستنی مورد علاقه تان چیست”؟ اگر امکان مکالمه به راحتی میسر نیست از بازی کردن به عنوان یک ابزار استفاده کنید. اگر به اندازه کافی شجاع هستید به آنان اجازه دهید برای تشویق به کار تیمی شیرینی پزی بپردازند. فعالیت‌هایی از این دست بدان معنا هستند که آنان تجربه مشترکی برای تعامل و ایجاد دوستی خواهند داشت.
تحقیقات نشان می‌دهند که محبوبیت واقعا مهم نیست، زیرا کودکانی که دوستی‌های کم تر، اما نزدیک تری دارند نسبت به کودکانی که در گروه‌های بزرگ‌تر با ارتباطات سطحی هستند سطوح پایین تری از اضطراب را تجربه می‌کنند.
۷-کنار بایستید!
کودکان باید در خارج از خانواده به ویژه در دوران نوجوانی احساس هویت کنند. یک قدم به عقب برگردید و به آنان فضایی بدهید تا با دوستان خود وقت بگذرانند. نگران فشار همسالان هستید؟ نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که دوستان به جای تشویق به انتخاب‌های ضعیف بیش‌تر از تلاش‌های یکدیگر برای انجام کار‌های خوب حمایت می‌کنند. وقتی فرزندتان برای گفتگو در مورد ارتباط جدیدش نزد شما می‌آید گوش کنید و سوالات تشویق کننده بپرسید، اما در سوال پرسیدن زیاده روی نکنید.
سوال کردن دائمی از فرزندان تان در مورد آن چه در حال رخ دادن است تنها باعث می‌شود آنان بیش‌تر به حریم خصوصی شان پناه ببرند و کم‌تر چیزی را به شما بگویند. در نهایت، به آنان اجازه دهید دوستانی را که می‌خواهند پیدا کنند و صرفا با افرادی که مدنظر حلقه اجتماعی شما هستند دوست نباشند. پارنل می‌گوید: “بچه‌ها بر اساس تعاملات و علائق خود به دوستان نیاز دارند نه بر اساس علائق شما”.